آینده تجارت الکترونیک روشن است، اما به شرط حفظ امنیت

نکته مهمی که باید به آن دقت کنید این است که فرصت‌های کسب و کار الکترونیکی زیادی در کشورهای آسیایی و به ویژه ایران وجود دارد. امروزه محاسبات سیار، تجزیه و تحلیل بزرگ داده‌ها، اینترنت اشیا، وب‌سایت‌ها/پورتال‌های الکترونیکی، رایانش ابری، بلاک چین، یادگیری ماشین و محاسبات شناختی، وسایل نقلیه خودمختار و سیستم موقعیت‌یابی جهانی در کانون توجه شرکت‌های بزرگ دنیای فناوری‌اطلاعات قرار دارند. با وجود مزایایی که تجارت الکترونیک به همراه دارد، انجام تراکنش‌ها و ارتباطات آنلاین محملی بزرگ‌تر برای سوء به‌کارگیری فناوری و حتی اعمال مجرمانه فراهم می‌کند. این مشکلات تنها مختص تجارت الکترونیک نیست و بخشی از مشکلات گسترده‌ای است که در سراسر جهان گریبانگیر سامانه‌های اطلاعاتی و رایانه‌ای هستند. هر ساله سازمان‌های بسیاری هدف جرائم مرتبط با امنیت اطلاعات، از حمله‌های سایبری گرفته تا کلاه‌برداری‌های تجاری از قبیل سرقت اطلاعات حساس تجاری و اطلاعات محرمانه کارت‌های اعتباری، قرار می‌گیرند. چنین حملات امنیتی میلیون‌ها دلار ضرر و اخلال در فعالیت شرکت‌ها به همراه دارد. بیشتر گزارشگران و مشاوران هزینه خسارات مرتبط با نقائص امنیتی را تا میلیاردها دلار برآورد کرده‌اند. با این‌حال آنچه مهم‌تر از صحت میزان این خسارات است، این واقعیت است که با افزایش کاربران سامانه‌های اطلاعاتی، دسترسی آسان به اطلاعات و رشد فزاینده کاربران مطلع (فنی) می‌توان به راحتی فرض کرد که تعداد این سوء استفاده‌ها از فناوری و تهدیدهای امنیتی نیز به همین نسبت افزایش یابد. متأسفانه، از آن‌جایی که بیشتر شرکت‌ها دوست ندارند نفوذ به سامانه‌شان را تأیید و اطلاعاتشان در مورد این نفوذها و وسعت آن‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارند، میزان دقیق خساراتی که شرکت‌ها از جرائم مرتبط با امنیت متحمل شده‌اند را نمی‌توان بدست آورد. بی میلی به ارائه اطلاعات مربوط به نقائص امنیتی، از این ترس معمول ناشی می‌شود که اطلاع عموم از چنین نقایصی باعث بی‌اعتمادی مشتریان نسبت به توانایی شرکت در حفظ دارائی‌های خود می‌شود و شرکت با این کار مشتریان خود و در نتیجه سوددهی اش را از دست خواهد داد. با هیجانات رسانه‌ای که امروزه دور و بر اینترنت و قابلیت‌های آن وجود دارد، حفظ یک تصویر مثبت از امنیت تجارت الکترونیک در اذهان، دغدغه شماره یک بیشتر شرکت‌ها است و برای بقاء و باقی ماندن در رقابت کاملاً ضروری است. نبود اطلاعات دست اول از موارد واقعی برنامه‌ریزی و مقابله با تهدیدهای امنیتی را سخت کرده‌است، اما با این وجود هم فناوری‌ها و روش‌های امنیت اطلاعات و فنون کلی مدیریتی در برنامه‌ریزی و حفاظت از منابع فناوری اطلاعات سازمان، در یک دهه گذشته پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند. اکنون خبرگانی هستند که در حوزه امنیت سایبر تخصص پیدا کرده‌اند و راهکارهای زیادی برای حفاظت از فناوری‌های تجارت الکترونیک از مجرمان بالقوه فضای سایبری دارند. بسیاری از شرکت‌ها دریافته‌اند که برای موفقیت در تجارت الکترونیک، علاوه بر روش‌های امنیتی که برای حفاظت از منابع فناوری اطلاعات طراحی شده‌اند، نیازمند سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای ایجاد یک برنامه جامع امنیت هستند تا بدان طریق از دارایی‌هایشان در اینترنت محافظت و از نفوذ مجرمان به سامانه‌هایشان که باعث خسارت دیدن فعالیت‌های تجارت الکترونیک آن‌ها می‌شود جلوگیری کنند.

 برنامه جامع امنیت تجارت الکترونیک شامل برنامه‌های حفاظتی است که از فناوری‌های موجود (نرم‌افزار و سخت‌افزار)، افراد، برنامه‌ریزی راهبردی استفاده می‌کنند و برنامه‌های مدیریتی که برای حفاظت از منابع و عملیات تجارت الکترونیک شرکت طراحی و اجرا می‌شوند. چنین برنامه‌ای برای بقاء کلی فعالیت‌های تجارت الکترونیک شرکت حیاتی است و سازمان باید آن را به عنوان مؤلفه‌ای اساسی در راهبرد تجارت الکترونیک موفق به حساب آورد. موفقیت چنین برنامه‌هایی به حمایت کامل مدیران رده بالا و مشارکت کامل بخش فناوری اطلاعات و مدیریت در جهت درک تأثیرگذاری و محدودیت‌های برنامه است. علاوه بر این برای اطمینان از بروز بودن این برنامه و ابزارهای آن و هماهنگی با واپسین فناوری‌ها و فنون مدیریت، باید آن‌را به‌طور مداوم مورد ارزیابی و سنجش قرار داد.

با این‌حال، مهم‌ترین عاملی که باعث می‌شود شرکت‌های بیشتری به دنبای کسب‌وکارهای الکترونیک متمایل شوند، حمایت نهادهای حاکمیتی است. به عنوان، یک کارشناس دنیای فناوری باید بگوییم که اگر نهادهای حاکمیتی فعال در حوزه تجارت الکترونیک و فناوری‌اطلاعات روی موضوعات مهمی مثل اکوسیستم‌های نوآوری، استعدادهای دیجیتالی، مقررات توانمندسازی و حمایت از کسب‌وکارها و مشتریان و زیرساخت‌های مناسب برای کسب‌وکارهای الکترونیک متمرکز شوند و از آن‌ها حمایت کنند، بخش عمده‌ای از مشکلات رایج برطرف می‌شوند. گزارشی که بخش فناوری اطلاعات سازمان ملل متحد در سال 2019 میلادی منتشر کرد، نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگ و مطرح جهان همگی به‌طور کامل از اینترنت و وب به عنوان پلتفرم اصلی و شریان حیاتی کسب درآمد استفاده می‌کنند. امروزه 20 شرکت برتر اینترنت‌محور همگی آمریکایی و چینی هستند  که از آن جمله باید به اپل، آمازون، مایکروسافت، گوگل، متا، علی بابا، تنسنت، نتفلیکس، Ant Financial، Paypal، Salesforce، Booking Holdings، ByteDance و اوبر اشاره کرد. 

در نهایت به این نکته مهم باید دقت نظر ویژه‌ای داشته باشیم که نسل Z که بین سال‌های 1995 تا 2010 متولد شده‌اند و بومی دنیای دیجیتال هستند، در سال‌های اولیه زندگی خود با اینترنت، رسانه‌های اجتماعی و تلفن‌های همراه بزرگ شده‌اند و به جمع‌آوری اطلاعات و انجام پژوهش از این رسانه‌های دیجیتال عادت کرده‌اند. نسلی که اگر روی آن سرمایه‌گذاری شود، این ظرفیت را دارد تا دستاوردهای بزرگی برای جامعه به ارمغان آورد