مهندس شبکه کیست و چگونه یک مهندس شبکه خبره شویم

مهندس شبکه و معمار شبکه دو اصطلاح یکسان هستند یا شرح وظایف آن‌ها متفاوت است؟

برخی منابع معمار شبکه و مهندس شبکه را به دلیل شرح وظایف شبیه به یکدیگر، دو اصطلاح مترادف توصیف می‌کنند که هر دو به یک موضوع واحد اشاره دارند، اما اگر نگاه ریزبینانه‌ای به وظایف معمار شبکه و مهندسان شبکه داشته باشیم، مشاهده می‌کنیم مسئولیت‌های شغلی این متخصصان تفاوت‌هایی با یکدیگر دارد. کار اصلی یک معمار شبکه طراحی و پیاده‌سازی شبکه‌های مختلف، آزمایش فنی شبکه‌ها و برقراری ارتباط تجهیزات مختلف با شبکه است. مهندس شبکه بر روند اجرا و پیاده‌سازی واقعی یک طرح نظارت می‌کند. در برخی از سازمان‌ها مهندسان شبکه از شبکه‌ها پشتیبانی کنند و عملکرد شبکه‌ها را تا حد امکان بهبود می‌دهند تا کارمندان و مشتریان به راحتی از خدمات تحت شبکه استفاده کنند. در حالت کلی مهندسان شبکه با ارائه راه‌حل‌های کاربردی سعی می‌کنند مشکلات پیرامون انواع مختلف شبکه‌ها همچون شبکه‌های LAN، WAN ، CAN ، MAN و غیره را برطرف کنند. 

مهندس شبکه کیست؟

مهندسان شبکه مسئولیت برنامه‌ریزی، پیاده‌سازی و مدیریت شبکه‌ها را عهده‌دار هستند. این افراد مسئول هستند بهترین بهینه‌سازی‌های ممکن را روی شبکه‌ها انجام دهند تا شبکه‌ها مطابق با برنامه‌ریزی انجام شده توسط معمار شبکه عملکرد قابل قبولی داشته باشند. در حالی که فعالیت‌های تکنسین‌های شبکه، مدیران شبکه یا سرپرستان فناوری‌اطلاعات پیرامون عیب‌یابی روزانه تجهیزات فناوری اطلاعات است، مهندسان شبکه چالش جدی‌تری دارند و باید بر طراحی و بهبود عملکرد شبکه نظارت کنند. مهندس شبکه باید بر اولویت‌بندی دقیق تخصیص پهنای باند نظارت کند، سرعت پورت‌های مختلف سوییچ را بنابر استفاده دستگاه‌ها و کاربران تنظیم کند و همچنین با مهندسان امنیت شبکه در جهت شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و تنگناهای امنیتی تعامل نزدیکی داشته باشد. در برخی از سازمان‌ها مهندس شبکه مسئولیت ساخت و پیاده‌سازی شبکه‌های بی‌سیم و فیزیکی، عیب‌یابی مشکلات، تحقیق در خصوص به‌کارگیری فناوری‌های جدید و ادغام فناوری‌های جدید و قدیمی را عهده‌دار است. 

پرسش‌های متداول پیرامون مهندسی شبکه 

افرادی که تصمیم می‌گیرند به یک مهندس شبکه تبدیل شوند یکسری ابهامات و سوالات مشترک دارند که از آن جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
مهندسی شبکه شغل خوبی است؟ مهندسی شبکه شغلی است که به سرعت در حال رشد است. دفتر کار و آمار ایالات متحده رشد 6 درصد را تا سال 2026 برای مهندسی شبکه پیش‌ینی کرده که از میانگین تمامی مشاغل فناوری اطلاعات بیشتر است.
مهندسان شبکه چه قدر دستمزد دریافت می‌کنند؟ متوسط درآمد مهندسان شبکه بالاتر از 72 هزار دلار در سال است. مهندسان جونیور شبکه به‌طور میانگین 64 هزار دلار در سال دستمزد دریافت می‌کنند، در حالی که متوسط حقوق تحلیل‌گران شبکه 59 هزار دلار در سال است. مهندسان شبکه سنیور (ارشد) که 5 تا 10 سال سابقه کار دارند 89 هزار دلار در سال درآمد دارند.

چگونه یک مهندس شبکه شویم؟

اگر می‌خواهید به یک مهندس شبکه حرفه‌ای و کاربلد تبدیل شوید، باید بر مبنای یک برنامه‌ریزی دقیق گام بردارید. به عنوان یک راهنمای کلی مراحل انجام این‌کار به شرح زیر است:

1. مدرک لیسانس خود را دریافت کنید

شرکت‌ها معمولاً به دنبال جذب متخصصانی هستند که مدرک لیسانس در رشته‌های علوم کامپیوتر، سیستم‌های اطلاعاتی یا مهندسی کامپیوتر دارند. بسته به موقعیت شغلی، برخی از سازمان‌ها به دنبال جذب افرادی هستند که مدرک کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار (MBA) یا علوم رایانه دارند. 

2. تجربه فنی در رشته‌های فناوری اطلاعات کسب کنید

مدرک لیسانس یا کارشناسی ارشد را باید به عنوان یک نقطه شروع در نظر بگیرید و در ادامه به فکر یادگیری مهارت‌های مرتبط با فناوری‌اطلاعات باشید. تسلط بر مهارت‌های مختلف IT کمک می‌کنند به یک مهندس شبکه واقعی تبدیل شوید. اگر آشنایی چندانی با مفاهیم فناوری‌اطلاعات و شبکه ندارید، پیشنهاد کنیم ابتدا روی موضوعات زیر تمرکز کنید:

مبانی مهندسی شبکه

•  کلاینت‌ها و سرورها: چگونه برنامه‌های ایمیلی، وب‌سایت‌ها و صفحات وب از شبکه‌های ارتباطی برای تبادل اطلاعات استفاده می‌کنند. جمله‌ای که خواندید متشکل از 18 کلمه بود، اما برای تسلط بر این 18 کلمه باید منابع بسیار زیادی را مطالعه کنید تا بدانید یک ایمیل ساده یا یک صفحه وب از میان چه پروتکل‌ها، شبکه‌ها، گیت‌وی‌ها و.... عبور می‌کنند تا به مقصد برسند.
•  آدرس‌های IP: کدهای شناسایی منحصر به‌فردی هستند که دستگاه‌های تحت شبکه برای ارسال داده‌ها و کنترل جریان داده‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند. در گام اول باید به سراغ یادگیری مفاهیم مرتبط با آدرس‌های آی‌پی و پروتکل IPV4 و در ادامه IPv6 بروید. البته گزینه دوم هنوز فراگیر نشده و دست‌کم در ایران چند سال زمان خواهد برد که پروتکل IPv6 به شکل فراگیر استفاده شود. 
•  هاب‌های شبکه، کابل‌ها، سوئیچ‌ها و سرورها: مولفه‌های فوق پیکره سخت‌افزاری شبکه‌ها را شکل می‌دهند. یکبار دیگر با چند اصطلاح به ظاهر ساده روبرو هستیم، اما تسلط بر هر یک از آن‌ها به زمان قابل توجهی نیاز دارد. باید اطلاعات کافی در مورد انواع کابل‌ها، ظرفیت‌ها و محدودیت‌های کابل‌ها داشته باشید که مطالعه دقیق این موارد زمان زیادی می‌طلبد، جدای از آن‌که نباید تنها به اطلاعات تئوری بسنده کنید. در گام بعد سوییچ‌ها هستند که دنیای خاص خود را دارند و باید بدانید چه سوییچی در چه شبکه‌ای مناسب است، سوییچ مدیریتی و غیر مدیریتی چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند، چگونه قابلیتی همچون Port monitoring را روی درگاه‌های سوییچ فعال کنید، چگونه شبکه‌های محلی مجازی را پیاده‌سازی کنید، در انتها سرورها قرار دارند که باید با ویژگی‌های فنی و سخت‌افزاری آن‌ها آشنا باشید و بدانید چه سروری با چه ابعادی برای قرارگیری در رک مناسب است و آیا سرور انتخابی می‌تواند به نیازهای تجاری یک سازمان پاسخ دهد. 
•  دیوارهای‌آتش و روترها: ابزارهایی هستند که جریان ترافیک شبکه را سازماندهی و کنترل می‌کنند. دیوارهای آتش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری با رصد بسته‌های اطلاعاتی مانع از آن می‌شوند تا هکرهای خارج از سازمان یا کارمندان درون سازمانی به راحتی اطلاعاتی را به شبکه وارد یا از آن خارج کنند. روترها وظیفه هدایت هوشمندانه بسته‌ها را عهده‌دار هستند. برای تسلط بر مفاهیم مرتبط با دیوارهای آتش و روترها باید مطالعات زیادی انجام دهید و از نزدیک با قابلیت‌ها و کارکردهای این مولفه‌ها آشنا شوید. به‌طور مثال، چه تفاوتی میان دیوارهای آتش نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و دیوارهای آتش مجازی وجود دارد. دیوارهای آتش باید در چه مکانی از شبکه نصب شوند و چگونه باید همراه با سامانه‌های تشخیص نفوذ و پیشگیری از نفوذ در شبکه نصب شوند. 

قبل از آن‌که تصمیم بگیرید شانس خود را برای کار در یک سازمان بزرگ محک بزنید، ابتدا به دنبال پیدا کردن شغلی در یک شرکت‌ کوچک باشید. البته برخی از افراد ترجیح می‌دهند در ابتدای راه به عنوان کارآموز در شرکتی مشغول به کار شوند. در هر دو حالت مهارت‌های فنی لازم در ارتباط با شبکه‌سازی را به‌دست می‌آورید و یاد خواهید گرفت که چگونه شبکه‌های کوچک را راه‌اندازی کرده یا شبکه‌های فعلی را گسترش داده و بزرگ‌تر کنید. یک چنین تجربیاتی تنها از طریق کار کردن در یک محیط کاری واقعی به‌دست می‌آید. 
پس از آن‌که مهارت‌های اولیه در حوزه فناوری‌اطلاعات را به دست‌ آورید در مرحله بعد باید به سراغ موقعیت‌های جدی‌تر بروید، اما شتاب‌زده عمل نکنید و سعی کنید به سراغ فرصت‌های شغلی بروید که از عبارت junior network engineer یا network analyst در آن‌ها استفاده شده است. کار به عنوان یک مهندس شبکه جوان یا تحلیل‌گر شبکه اجازه می‌دهد سطح مهارت‌های فعلی خود را ارتقا دهید و گامی موثر در جهت تبدیل شدن به یک مهندس شبکه ارشد (Senior) بردارید. سطح مهارت‌های فنی باید به اندازه‌ای بهبود پیدا کنند تا بتوانید پروژه‌های مختلف شبکه‌سازی را بدون مشکل به سرانجام برسانید. 

3. مسیر خود را مشخص کنید

برخی از افراد پس از کسب تجربه و مهارت‌های لازم در حوزه IT و مباحث مرتبط با شبکه تصمیم می‌گیرند یک موقعیت شغلی جدید در حوزه شبکه را انتخاب کنند. مشاغل و موقعیت‌های شغلی مرتبط با حوزه شبکه بسته به حوزه و صنعتی که قصد ورود به آن‌را دارید کاملا متفاوت است. به‌طور مثال، برخی از مهندسان شبکه تصمیم می‌گیرند در حوزه شبکه به سراغ مشاغلی به غیر از مهندسی شبکه بروند. از جمله این مشاغل به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• متخصص شبکه
• سرپرست شبکه
• تکنسین شبکه
• تحلیل‌گر شبکه
• مدیر شبکه
• مهندس شبکه
• معمار راه‌حل های شبکه

سازمان‌ها به دنبال متخصصانی آشنا به فناوری‌های مختلف هستند

شبکه‌ها به سرعت شکل پیچیده‌ای به خود می‌گیرند. شبکه‌های امروزی به اندازه‌ای پیچیده‌ شده‌اند که گاهی اوقات افرادی که دو سال از این حوزه دور بوده‌اند، به زمان زیادی نیاز دارند تا سطح مهارت‌های خود را با فناوری‌های موجود تطبیق دهند. به همین دلیل شرکت‌ها به جای استخدام افرادی که روی یک فناوری واحد متمرکز شده‌اند به دنبال جذب افرادی هستند که مهارت‌های فنی در حوزه‌های مختلف دارند. این نگرش باعث شد تا مفهوم جدیدی به‌نام مهندس شبکه فول‌استک به ادبیات حوزه شبکه راه پیدا کند. مهندسان شبکه فول‌استک در کلیه زمینه‌های IT همچون مسیریابی، ارتباطات بی‌سیم، امنیت شبکه، مرکز داده‌، خودکارسازی، فناوری‌های ابرمحور و کار با فناوری‌های VoIP مهارت کافی دارند. تبدیل شدن به یک مهندس شبکه فول‌استک کار ساده‌ای نیست، زیرا یک مسیر مشخص و ساختارمند برای این منظور وجود ندارد. یک مهندس فول‌استک واقعی در پروژه‌های مختلف کار می‌کند و مشاغل مختلف حوزه شبکه (مواردی که به آن‌ها اشاره شد) را تجربه می‌کند تا به یک مهندس شبکه فول‌استک واقعی تبدیل شود. اگر هنوز هم مطمئن نیستید که چه مسیری را باید انتخاب کنید، دو استراتژی مهم برای تعیین مسیر وجود دارد:

•  به سراغ مهندسان شبکه یا مدرسان مباحث شبکه بروید، در مورد اهداف خود با آن‌ها صحبت کرده و درخواست کمک کنید. 
•  درباره مشاغل مهندس شبکه ارشد پژوهشی انجام دهید. بهتر است جست‌وجوی خود را محدود به موقعیت‌های شغلی کنید که به آن‌ها علاقه دارید. شرکت‌ها به دنبال چه مهارت‌ها و الزاماتی هستند، چه مدارکی را از افراد درخواست می‌کنند؟ تحقیق در مورد مشاغل مورد علاقه کمک می‌کند با کمترین زحمت ممکن میان مهارت‌های فعلی خود و مهارت‌هایی که شرکت‌ها به آن‌ها نیاز دارند مقایسه‌ای انجام دهید و شکاف‌های مهارتی را با یادگیری مباحث پر کنید. 

مهارت‌های خود را با حضور در کلاس‌ها و کسب مدارک موردنیاز تکمیل کنید

دوره‌های آموزشی و گواهینامه‌های فناوری‌اطلاعات راهی عالی برای تکمیل سطح مهارت‌ها هستند. دوره‌های آموزش مباحث شبکه، اطلاعات دقیق‌تر و بهتری در ارتباط با سیستم‌عامل‌ها، امنیت اطلاعات‌، مدیریت شبکه و ملزومات برنامه‌نویسی ارائه می‌کنند. نکته‌ای که لازم است به آن دقت کنید این است که همه سازمان‌ها به دنبال یک مدرک مشخص نیستند. مایکروسافت، سیسکو، سیتریکس، کامپتیا، ردهت و  VMware هر یک گواهینامه‌‌های مهندسی شبکه را ارائه می‌دهند. از مهم‌ترین گواهینامه‌های مهندسی شبکه که بیشتر سازمان‌ها در آگهی‌های شغلی به آن‌ها اشاره می‌کنند به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• CompTIA A+ Certification
• CompTIA Network+ Certification
• Microsoft Certified Solutions Associate (MCSA): Windows Server 2016
• Microsoft Certified Solutions Expert (MCSE): Core Infrastructure
• VMware Certified Professional – Network Virtualization
• Cisco Certified Entry Networking Technician (CCENT)
• Cisco Certified Network Associate (CCNA) – Routing and Switching
• Cisco Certified Network Professional Level (CCNP) – Routing and Switching