کشت سود در دنیای ارزهای دیجیتال چیست و چرا کاربران به سراغ آن می‌روند؟

مطلب پیشنهادی

رمزارز چیست ؟

نهاد مالی غیرمتمرکز

نهاد مالی غیرمتمرکز (DeFi) در خط مقدم نوآوری در حوزه زنجیره بلوکی قرار دارد. چه عاملی باعث شده تا کاربردهای دیفای منحصربه‌فرد شوند؟ دیفای بدون مجوز است، به این معنا که هر کسی (یا هر چیزی، مانند یک قرارداد هوشمند) با اتصال اینترنت و داشتن کیف پول قادر به انجام تراکنش‌های مالی است. به‌طور معمول، دیفای به هیچ متولی یا واسطه‌ای نیاز ندارد که اعتماد به این فناوری را کمی سخت می‌کند، اما باز هم به‌دلیل قابلیت‌های جالبی که ارائه می‌کند، مورد توجه شرکت‌ها قرار گرفته است. یکی از این قابلیت‌ها در ارتباط با مفهوم کشت سود است. 

یکی از مفاهیم جدیدی که چند وقتی است در حوزه رمزارزها مورد توجه قرار گرفته، کشت محصول یا به عبارت دقیق‌تر «کشت سود» است. روشی که مبتنی بر کسب پاداش از طریق دارایی‌های ارز دیجیتال با استفاده از پروتکل‌های نقدینگی بدون مجوز است. مکانیزم فوق به هر کاربری اجازه می‌دهد با استفاده از اکوسیستم غیرمتمرکز لگوهای پول (Money Legos) ساخته‌شده روی اتریوم، درآمد غیرفعال به‌دست آورد. در نتیجه، کشت سود ممکن است در آینده بازار رمزارزها را دست‌خوش تغییر کند. کشت سود به این نکته اشاره دارد که اگر دارایی در اختیار دارید، آن‌را بدون استفاده رها نکنید و به‌فکر کسب سود از آن باشید. 

کشت سود چیست؟

یکی از روش‌های اصلی کسب درآمد از بازار رمزارزها، کشت سود (Yield Farming) است که روش کسب درآمد غیرفعال از ارزهای دیجیتال به‌شمار می‌رود و در زیرمجموعه ابزارهای حوزه امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) طبقه‌بندی می‌شود، زیرا به کاربران امکان کاشت (سرمایه‌گذاری) ارزهای دیجیتال با هدف دریافت سود را می‌دهد. کشت سود که به آن «استخراج نقدینگی» (Liquidity Mining) نیز گفته می‌شود، روشی برای دریافت پاداش از طریق سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال است. به زبان ساده، ارزهای دیجیتال شبیه به سپرده‌های بلندمدت در اختیار پلتفرمی قرار می‌گیرند و در مقابل سودی به حساب دارندگان ارزهای دیجیتال واریز می‌شود. درست است که روش کشت سود به علاقه‌مندان بازار ارزهای دیجیتال اجازه می‌دهد به سود خوبی دست پیدا کنند، اما حضور در این بازار مخاطراتی دارد که در صورت عدم آگاهی از آن‌ها ممکن است سرمایه خود را از دست بدهید. در روش کشت سود، کاربران نشانه‌های (Token) ارز دیجیتال خود را در یک زیرساخت مالی قرار می‌دهند و در مقابل سودی را دریافت می‌کنند. سودی که افراد از روش فوق دریافت می‌کنند بر مبنای فعالیت‌های تعریف‌شده در زیرساخت پرداخت می‌شود. به‌طور مثال، یک زیرساخت سرمایه‌هایی را که در اختیار دارد به‌عنوان وام در اختیار افراد قرار می‌دهد. در این حالت، سودی را که از وام‌گیرندگان دریافت می‌کند میان سهام‌داران یا همان سرمایه‌گذاران تقسیم می‌کند. در فرآیند توسعه پروتکل ممکن است میزان سوددهی زیرساخت و نحوه دسترسی کاربران به زیرساخت‌های کشت سود بنا به نظر تیم توسعه‌دهنده تغییر کند. به‌دلیل این‌که تغییرات به‌شکل مستقیم روی میزان سودی که کاربران دریافت می‌کنند تاثیرگذار است، باید فرآیند توسعه پروتکل به‌شکل غیرمتمرکز انجام شود. 

مطلب پیشنهادی

چگونه در بازار رمزارزها مبادله کرده و کسب درآمد کنیم؟

همان‌گونه که اطلاع دارید، ارزهای دیجیتال بر مبنای فعالیت‌های غیرمتمرکز پدید آمده‌اند، به همین دلیل زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال باید ماهیتی غیرمتمرکز داشته باشند. از این‌رو، پلتفرم‌های مذکور بر مبنای الگوی قراردادهای هوشمند مبتنی بر زنجیره بلوکی ایجاد می‌شوند و نحوه و ضوابط استفاده از این زیرساخت‌ها یکسان با قراردادهای هوشمند است. در این حالت، سرمایه‌ای که از دارندگان ارزهای دیجیتال دریافت می‌شود در قراردادهای هوشمند ذخیره‌سازی می‌شود، در نتیجه هیچ کاربری قادر به تحریف یا دستکاری آن‌ها نیست. سازمان خودگردان غیرمتمرکز DAO سرنام Decentralized Autonomous Organization به همین دلیل توسعه پیدا کرده است. از نمونه‌های موفق در این زمینه باید به پروتکل MakerDAO اشاره کرد. مکانیزم پروتکل فوق به این صورت است که مالکان توکن‌های رمزارز MKR قادر به ارائه پیشنهاد هستند یا می‌توانند به پیشنهادهای مطرح‌شده توسط کاربران دیگر رای دهند. 

کشت سود را می‌توان چیزی شبیه به سهام‌داری توصیف کرد، اما پیچیدگی‌های زیادی نسبت به روش‌های سنتی خرید سهام دارد. به‌طور کلی، افرادی که ارزهای دیجیتال را روی پلتفرم‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، «تامین‌کنندگان نقدینگی» (Liquidity Providers) نام دارند. افرادی که وجوهی را به «استخرهای نقدینگی» (Liquidity Pools) اضافه می‌کنند.

استخر نقدینگی چیست؟

یک قرارداد هوشمند شامل سرمایه افراد است. در روش فوق تامین‌کنندگان نقدینگی در ازای سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتالی خود در استخر، پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش ممکن است از کارمزدهای ایجادشده توسط پلتفرم اصلی دیفای یا منبع دیگری پرداخت شود.

برخی از استخرهای نقدینگی پاداش خود را در قالب توکن‌های مختلفی پرداخت می‌کنند. توکن‌های پاداشی ممکن است به استخرهای نقدینگی دیگری مرتبط باشند تا افراد دومرتبه پاداشی در ازای سرمایه‌گذاری دریافت کنند. همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، نحوه عملکرد مکانیزم فوق کاملا پیچیده است. با این‌حال، ایده اصلی این است که مالک ارز دیجیتال دارایی خود را در اختیار یک استخر نقدینگی قرار دهد و در مقابل پاداش‌هایی دریافت کند. به‌طور معمول، در روش کشت سود از توکن‌های ERC-20 اتریوم استفاده می‌شود و پاداش‌ها نوعی توکن ERC-20 هستند. با این حال، شرایط ممکن است در آینده تغییر کند، زیرا برخی شرکت‌ها در نظر دارند به انحصار اکوسیستم اتریوم پایان دهند و زیرساخت‌ها و قراردادهای هوشمند دیگری را به دنیای ارزهای دیجیتال وارد کنند. با این حال، مکانیزم‌هایی مثل پل‌های زنجیره‌ای متقاطع (Cross-Chain Bridges) و فناوری‌های پیشرفته‌تر ممکن است تغییراتی در دیفای به‌وجود آورند. به بیان دقیق‌تر، فناوری‌های پیش‌رو می‌توانند روی زنجیره‌های بلوکی دیگری که از قرارداد هوشمند پشتیبانی می‌کنند، اجرا شوند. در این حالت، مالکان ارزهای دیجیتال می‌توانند با هدف کسب سود بیشتر، دارایی‌هایی خود را میان پروتکل‌های مختلف جابه‌جا کنند. در نتیجه، پلتفرم‌های دیفای ممکن است انگیزه‌های اقتصادی بیشتری برای جذب سرمایه بیشتر در اختیار کاربران قرار دهند (نقدینگی تمایل به جذب نقدینگی بیشتر دارد) که درست مشابه الگویی است که صرافی‌های متمرکز بر مبنای آن کار می‌کنند. 

مطلب پیشنهادی

دورنمایی از تحولات آینده

بازار ارزهای دیجیتال به چه سمت‌و‌سویی خواهد رفت؟

چه عاملی باعث رونق کشت سود شده است؟ 

علاقه شدید ناگهانی به کشت سود را می‌توان به طراحی و توسعه توکن حاکمیتی COMP نسبت داد. توکن‌های حاکمیتی، حقوق حاکمیتی به دارندگان توکن اعطا می‌کنند، اما اگر قصد دارید شبکه را تا حد امکان غیرمتمرکز کنید، بر مبنای چه راهکاری باید اقدام به توزیع این توکن‌ها کنیم؟ یک راه رایج برای توسعه یک زنجیره بلوکی غیرمتمرکز، توزیع توکن‌های حاکمیتی به‌صورت الگوریتمی با مشوق‌های نقدینگی است. رویکرد فوق باعث می‌شود تا مالکان ارزهای دیجیتال با ارائه دارایی خود به پروتکل، توکن جدید را کشت کنند. در حالی که توکن COMP عامل پیدایش کشت سود نبود، اما توسعه آن باعث محبوبیت این روش کسب درآمد از ارزهای دیجیتال شده است. 

کل ارزش قفل‌شده (TVL) چیست؟

مالکان ارزهای دیجیتالی بر مبنای چه راهکاری می‌توانند وضعیت پلتفرم دیفایی را که قصد دارند دارایی خود را روی آن سرمایه‌گذاری کنند ارزیابی کنند؟ پاسخ مفهومی است که «کل ارزش قفل‌شده» (Total Value Locked) نام دارد و معیاری است که برای ارزیابی پروژه‌های دیفای و پروژه‌های کشت ارز دیجیتال استفاده می‌شود. هرچه ارزش دارایی قفل‌شده در یک پروژه بیشتر باشد، بیان‌گر این موضوع است که کاربران زیادی از زیرساخت مذکور استفاده کرده‌اند و می‌توان با اطمینان بیشتری از زیرساخت استفاده کرد. لازم به توضیح است که ارزشمندی TVL یک پروژه بر مبنای واحد پولی دلار محاسبه می‌شود. این موضوع گاهی‌اوقات باعث سردرگمی کاربران می‌شود، زیرا ارزش خود توکن‌های ارز دیجیتال نسبت به دلار همواره متغیر است. به بیان دقیق‌تر، ممکن است در شرایطی که توکن‌های قفل‌شده در شبکه روند صعودی دارند، در مقابل ارزش دلاری کل توکن‌های قفل‌شده روند کاهشی داشته باشند. به‌طور معمول، کارشناسان ارزهای دیجیتال از مکانیزم نمودار کل ارزش قفل‌شده در یک پروژه همراه با نسبت ارزش بازار توکن پروژه به TVL به‌منظور یافتن توکن‌هایی که در حوزه دیفای رشد می‌کنند استفاده می‌کنند. به‌طور مثال، اگر ارز قفل‌شده در یک ارز دیجیتال روند صعودی داشته باشد و ارزش میزان توکن‌های قفل‌شده در پروژه نسبت به ارزش توکن خود پروژه بیشتر باشد، ممکن است توکن پروژه روند صعودی پیدا کند. 

کشت سود چگونه کار می‌کند؟

کشت سود ارتباط نزدیکی با مدل بازارگردان خودکار (AMM) سرنام Automated Market maker دارد. استخر تامین نقدینگی یکی از ایده‌آل‌ترین روش‌های‌ ساخت صرافی‌های غیرمتمرکز است. در صرافی‌های رمزارز متمرکز از دفتر سفارش برای معامله استفاده می‌شود. در روش فوق، درخواست‌های خرید کاربران در بخشی از دفتر و درخواست‌های فروش در بخش دیگری ثبت می‌شود. در روش مبتنی بر دفتر سفارش، هر زمان درخواست فروش رمزارز در بازه قیمت تعیین‌شده قرار نداشته باشد، معامله انجام نخواهد شد. در صرافی‌های متمرکز راهکاری برای این مشکل ابداع شده که «بازارگردان» (Market Maker) نام و نقش واسط را بازی می‌کند. این واسط با تامین منابع مالی موردنیاز، فرآیند معامله را برای کاربران ساده می‌کند. 

در صرافی‌های غیرمتمرکز نیز از مکانیزم دفتر سفارش برای دادوستد ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود، اما برای حفظ غیرمتمرکز بودن شبکه عاملی که بازارگردان نام دارد در دسترس نیست و به‌جای آن از مکانیزمی که «بازارگردان خودکار» نام دارد، استفاده می‌شود. در این حالت، ارائه‌دهندگان نقدینگی وجوه را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنند. این استخر بازاری را ایجاد می‌کند که در آن کاربران می‌توانند توکن‌ها را قرض دهند، وام بگیرند یا مبادله کنند. استفاده از این پلتفرم‌ها مستلزم صرف هزینه‌هایی است که از دارایی‌های تامین‌کنندگان نقدینگی برداشت می‌شود. بازارگردان خودکار یک الگوریتم ریاضی است که قیمت توکن‌های رمزارز موجود در یک استخر نقدینگی را به‌شکل خودکار مشخص می‌کند. 

مطلب پیشنهادی

سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال

قبل از ورود به بازار رمزارزها به این چند نکته دقت کنید

برخی از زیرساخت‌ها برای پشتیبانی بهتر از کاربران از دو رمزارز در استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند، در حالی‌که برخی دیگر از رمزارزهای مختلفی پشتیبانی می‌کنند. هرچه تعداد رمزارزهایی که استخرها پشتیبانی می‌کنند، بیشتر شود به همان نسبت پیچیدگی محاسباتی نیز افزایش پیدا می‌کند. به‌همین دلیل است که پیاده‌سازی‌های مختلف در این زمینه وجود دارد. ناگفته نماند که فناوری مذکور جدید است و در آینده شاهد بهبود الگوی کاری این الگوریتم ریاضی خواهیم بود. در مکانیزم فوق، وجوه سپرده‌شده در بیشتر موارد استیبل‌کوین‌هایی هستند که به دلار آمریکا متصل هستند. برخی از رایج‌ترین استیبل‌کوین‌های مورد استفاده در دیفای عبارتند از DAI ،USDT ،USDC ،BUSD، و غیره. برخی از پروتکل‌ها توکن‌هایی را ضرب می‌کنند که نشان‌دهنده سکه‌های سپرده‌شده در سیستم است. به‌طور مثال، اگر DAI را به Compound تبدیل کنید، cDAI یا Compound DAI دریافت خواهید کرد. اگر ETH را به Compound واریز کنید، cETH دریافت خواهید کرد.

فرآیند محاسبه کشت سود به چه صورتی است؟

به طور معمول، بازده کشت سود به‌شکل سالانه محاسبه می‌شود. سود یک سال تخمین زده شده و پرداخت می‌شود. در نتیجه ممکن است با نتیجه نهایی که مالک انتظار دارد یکسان نباشند. برای بیان میزان سود فرآیند کشت سود از دو سنجه نرخ درصد سالانه (Annual Percentage Rate) و سود درصد سالانه (Annual Percentage Yield) استفاده می‌شود. تفاوت اصلی دو سنجه فوق این است که APR سود ترکیبی را در محاسبات در نظر نمی‌گیرد، در حالی که APY سود ترکیبی یا به‌عبارت دقیق‌تر اثر مرکب را مدنظر قرار می‌دهد. ترکیب در این‌ مورد، به‌معنای سرمایه‌گذاری مجدد مستقیم سود برای دریافت سود بیشتر است.

گاهی‌اوقات، این دو اصطلاح به‌جای یک‌دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌همیل دلیل باید در هنگام استفاده از یک پلتفرم به این نکته دقت کنید. همچنین، اشاره به این نکته مهم است که معیارهای فوق تنها تخمین‌ها و پیش‌بینی‌ها هستند و حتا تخمین دقیق پاداش‌های کوتاه‌مدت دشوار است، زیرا کشت سود تحت تاثیر نوسانات بازار قرار دارد. از آن‌جایی که APR و APY از بازارهای سنتی دادوستد می‌آیند، این احتمال وجود دارد که دیفای در آینده برای محاسبه نرخ سودها از تکنیک دیگری استفاده کند. با توجه به نوسان زیاد در این حوزه، تخمین سود هفتگی یا حتا روزانه ممکن است منطقی‌تر باشد.

کشت سود چه مخاطراتی دارد؟ 

کشت سود کار ساده‌ای نیست. سودآورترین استراتژی‌های کشت سود تنها از طریق محاسبات پیچیده به‌دست می‌آیند و تنها کاربران حرفه‌ای قادر به انجام آن هستند. همچنین، کشت سود به افرادی توصیه می‌شود که سرمایه زیادی برای سپرده‌گذاری در استخرها دارند. 

کشت سود یکی از روش‌های پرریسک کسب درآمد از بازار ارزهای دیجیتال است. مشکلات امنیتی در قراردادهای هوشمند، کلاه‌برداری در پروژه‌های جدید، ضرر و حتا از دست دادن سرمایه به‌دلیل عدم توانایی پلتفرم در تامین نقدینگی و نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال تنها بخشی از مخاطراتی است که سرمایه مالکان ارزهای دیجیتال را تهدید می‌کند. به بیان دقیق‌تر، اگر سازوکار پلتفرمی که قصد سرمایه‌گذاری روی آن‌را دارید درک نکنید و پلتفرمی تازه تاسیس را انتخاب کنید، احتمال این‌که سرمایه خود را از دست بدهید زیاد است.  یکی از خطرات آشکار کشت سود، قراردادهای هوشمند است. با توجه به ماهیت دیفای، برخی از پروتکل‌ها توسط تیم‌های کوچک با بودجه محدود ساخته و توسعه داده می‌شوند. رویکرد فوق می‌تواند مشکلاتی در ارتباط با قراردادهای هوشمند به‌وجود آورد. در مورد پروتکل‌های بزرگ‌تر که توسط شرکت‌های حسابرسی معتبر ممیزی می‌شوند، همواره احتمال وجود آسیب‌پذیری‌ها و باگ‌ها وجود دارد. با توجه به ماهیت تغییرناپذیر زنجیره بلوکی، رویکرد فوق می‌تواند منجر به از دست دادن سرمایه کاربر شود. به‌همین دلیل، هنگام قفل کردن دارایی خود در یک قرارداد هوشمند، باید این مورد را در نظر بگیرید.یکی از بزرگ‌ترین مزایای دیفای، یکی از بزرگ‌ترین خطرات آن است. این ایده ترکیب‌پذیری است. همان‌گونه که اشاره کردیم، پروتکل‌های دیفای بدون مجوز هستند و می‌توانند به‌طور یکپارچه با یک‌دیگر ادغام شوند. به بیان دقیق‌تر، کل اکوسیستم دیفای به هر یک از بلوک‌های سازنده وابسته است. این همان حالتی است که می‌گوییم این برنامه‌ها قابل ترکیب هستند و می‌توانند با هم کار کنند.

چرا این حالت ریسک‌پذیر است؟ اگر فقط یکی از بلوک‌های تشکیل‌دهنده کار نکند، کل اکوسیستم ممکن است آسیب ببیند. این همان عاملی است که مالکان دارایی و استخرهای نقدینگی را تهدید می‌کند. شما نه‌تنها باید به پروتکلی که وجوه خود را به آن واریز می‌کنید اعتماد کنید، بلکه باید به همه پروتکل‌هایی که ممکن است به آن مرتبط باشند اعتماد کنید.

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم سازوکار کشت سود، نحوه سرمایه‌گذاری و مخاطراتی را که پیرامون این فناوری قرار دارد بررسی کنیم. همان‌گونه که مشاهده کردیم، کشت سود به‌معنای استفاده از ارزهای دیجیتال برای کسب سود است. این انقلاب مالی غیرمتمرکز چه دستاوردی برای دنیای ارزهای دیجیتال به ارمغان می‌آورد؟ 

بدون شک، بازارهای مالی دیفای می‌توانند به ساخت یک سیستم مالی بازتر و دسترس‌پذیرتر برای هر کاربری که به اینترنت متصل است، کمک کنند. با این‌حال، نباید بدون تحقیق به این حوزه وارد شد و باید درباره جوانب مثبت و منفی و پلتفرمی که قصد سرمایه‌گذاری روی آن‌را دارید اطلاعات کافی کسب کنید و در صورت لزوم از راهنمایی‌های افراد مجرب در این زمینه بهره‌مند شوید.