زیرساخت‌های ابری چگونه به رونق اقتصادی کسب‌وکارها کمک می‌کنند؟

 گسترش روزافزون خدمات ابری باعث شده تا کارشناسان پیش‌بینی کنند که آینده فناوری‌اطلاعات در رایانش ابری خلاصه می‌شود. بر همین اساس در این مقاله قصد داریم مزایای اقتصادی رایانش ابری را بررسی کنیم و نشان دهیم چه مدلی مناسب کسب‌وکارتان است و چه مزایایی در اختیارتان قرار می‌دهد. بر مبنای نکاتی که در این مقاله با محوریت مباحث اقتصادی به آن‌ها اشاره می‌کنیم، به راحتی می‌توانید سرویس‌های موردنیاز خود را از شرکت‌های داخلی یا خارجی دریافت کنید. 

تمرکز بهتر بر فعالیت‌های تجاری

سرویس‌دهندگان رایانش ابری، به سازمان‌ها و شرکت‌ها اجازه می‌دهند به جای دغدغه‌های مختلف تامین و نگه‌داری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، روی کسب‌وکار و اهداف تجاری تمرکز کنند. هنگامی که از زیرساخت‌های ابری استفاده می‌کنید دیگر نیازی به سرمایه‌گذاری اولیه در زمینه تامین زیرساخت‌ها نخواهید داشت، به‌طوری که هزینه‌های عملیاتی به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کنند. به‌طور مثال، برخی شرکت‌ها  می‌توانند به جای خرید سامانه‌های کامپیوتری قدرتمند از تین‌کلاینت‌هایی که قیمت کمتری دارند و قابلیت اتصال به شبکه و ابر را دارند استفاده کنند. بر مبنای این دیدگاه مشاهده می‌کنیم که خرید سامانه‌های چند صد میلیون تومانی به چند ده میلیون تومان کاهش پیدا می‌کند. 

زیرساخت‌های ابری چه مزایایی ارایه می‌کنند؟

یکی از مزیت‌های مهم رایانش ابری که مورد توجه کسب‌وکارها قرار گرفته انعطاف‌پذیری است. با این‌حال، مزایای رایانش ابری در انعطاف‌پذیری خلاصه نمی‌شود. از مزایای شاخص زیرساخت‌های ابری به موارد زیر باید اشاره کرد:

•  کاهش قابل توجه هزینه‌های راه‌اندازی و نگه‌داری زیرساخت‌ها به ویژه مراکز داده درون سازمانی.
•  امکان خدمت‌رسانی یا دریافت خدمات مستمر و قابلیت بازیابی اطلاعات از دست رفته.
•  تمرکز روی دریافت خدمات موردنظر به جای تمرکز روی زیرساخت.
•  استفاده کارآمدتر و بهینه‌تر از سرویس‌ها و منابع اجاره شده متناسب با نیاز کاری. 
•  بهبود امنیت داده‌ها.
• گسترش‌پذیری (Scalability) یکی از مهم‌ترین مزایای زیرساخت‌های ابری است. خدمات ابرمحور برای سازمان‌هایی که نیازمند منابع به روبه‌رشد هستند ایده‌آل‌ترین گزینه است. سازمان‌ها بر مبنای نوع کسب‌وکار می‌توانند منابع بیشتری را درخواست کنند یا اگر بارکاری به دلایل مختلف همچون رکورد فصلی، کم شد به سراغ سرویس‌های کم‌ هزینه‌تر و اقتصادی بروند. این انعطاف‌پذیری در افزایش یا کاهش منابع تاثیر مستقیمی در استفاده منطقی و درست از بودجه سازمانی دارد. 

زیرساخت ابری 

امروزه پارادایم‌های مختلفی از خدمات رایانش ابری ارائه می‌شوند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند، با این‌حال موسسه NIST خدمات رایانش ابری را به سه گروه اصلی IaaS، PaaS و SaaS طبقه‌بندی کرده است. در شکل 1 خدمات ارائه شده توسط هر یک از این گروه‌ها را مشاهده می‌کنید. اگر به سمت چپ تصویر دقت کنید، مدل سازمانی را مشاهده می‌کنید که فرآیند نظارت بر تمامی مولفه‌ها بر عهده خود سازمان قرار دارد. به بیان دقیق‌تر، هرگونه مشکلی در عملکردها یا اختلال فنی باید توسط خود سازمان برطرف شود که فرآیند هزینه‌بر و گاهی اوقات زمان‌بر است. به ترتیب مدل‌های زیرساخت به عنوان سرویس، پلتفرم به عنوان سرویس و نرم‌افزار به عنوان سرویس سطوح مختلفی از انتزاع را ارائه می‌کنند و در هر مدل مسئولیت‌های شرکتی که خدمات را ارائه می‌کند بیشتر و در مقابل، دغدغه‌های سازمانی که خدمات را دریافت می‌کند کمتر می‌شود. در واقع ، هر یک از این مدل‌ها سطح پیشرفته‌ای از انتزاع یا به بیان دقیق‌تر مدیریت را متوجه شرکت‌ خدمات ابری ارائه می‌کنند. پرسشی که با مشاهده این تصویر مطرح می‌شود این است، با وجود مدل نرم‌افزار به عنوان سرویس چه لزومی دارد به سراغ پارادایم‌های مختلف برویم؟ پاسخ به نوع فعالیت‌های تجاری بستگی دارد. به‌طور مثال، یک سازمان فعال در زمینه امور مالی یا یک شرکت پیشرو در زمینه ارائه‌ فناوری‌های نوین باید بر روند انجام برخی از سرویس‌ها نظارت درون سازمانی اعمال کند تا اصل یکپارچگی و اصالت داده‌هایشان حفظ شود و رقبا موفق نشوند از طریق یک حمله سایبری به شرکت ارائه‌دهنده خدمات ابری، اطلاعات آن‌ها را سرقت کنند. بر مبنای این تعریف مشاهده می‌کنیم که امکان حذف هیچ‌یک از این سه پارادایم رایانش ابری وجود ندارد، اما این احتمال وجود دارد که مدل درون سازمانی به تدریج جای خود را به این پارادایم‌های رایانشی بدهد. 

شکل 1

مدل زیرساخت به عنوان سرویس

(Infrastructure as a Service)

مدل زیرساخت به عنوان سرویس پایه‌ای‌ترین مفهوم رایانش ابری است که می‌تواند زیرساخت‌هایی مثل مرکز داده، سرور، شبکه دیوارآتش، فضای‌ ذخیره‌سازی و موارد مشابه را به سرعت در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد. در این حالت مدیر سیستم یا توسعه‌دهنده می‌توانند با کمترین هزینه و صرف زمان، زیرساخت موردنیاز برای راه‌اندازی سرویس‌های خود را آماده کنند. امروزه دیگر نیازی به ذکر اهمیت و جایگاه خدمات ابری به ویژه سرویس‌های زیرساخت ابری نیست، زیرا کسب‌وکارها از چند سال قبل فرآیند مهاجرت به زیرساخت‌های ابری را آغاز کرده‌اند. مزایا و قابلیت‌هایی که زیرساخت‌های ابری ارائه می‌کنند به اندازه‌ای گسترده، متنوع و انعطاف‌پذیر است که هر کسب‌وکاری و به ویژه کسب‌وکارهای نوپا را متقاعد می‌کند به جای صرف هزینه برای خرید سخت‌افزارهای گران‌قیمت از معادل‌های نرم‌افزاری این سخت‌افزارها استفاده کنند. از جمله این معادل‌ها می‌توان به روترهای مجازی یا سوییچ‌های مجازی اشاره کرد که قلب تپنده فناوری‌های مجازی‌ساز هستند. آماری که هر ساله توسط کمیسیون‌های تخصصی فناوری‌اطلاعات اتحادیه اروپا منتشر می‌شود نشان می‌دهند نرخ مهاجرت به سرویس‌های ابری در اروپا نزدیک به 77 درصد است، در حالی که این رقم در کشورهای توسعه‌یافته‌تر یا پیشرفته‌تر اروپا بیشتر است. به‌طور مثال، در انگلستان این نرخ 88 درصد اعلام شده است. همان‌گونه که در شکل زیر مشاهده می‌کنید این نرخ در سطح جهان و خاورمیانه در سال‌های 2017 تا 2018 رشد چشم‌گیری داشته و به رقم 65.8 درصد رسیده است. موسسه GlobalData پیش‌بینی می‌کند بیشترین سرمایه‌گذاری در بازار رایانش ابری در کشورهای آسیا-اقیانوسیه (APAC) به ترتیب به چین، ژاپن، هند، استرالیا، کره جنوبی و دیگر کشورها تعلق خواهد داشت (شکل 2). ‌

شکل 2

مجله فوربس در گزارشی که سال 2018 میلادی به نقل از Intel Security منتشر کرد به این نکته اشاره کرد که در 15 ماه گذشته 80 درصد بودجه سازمان‌ها به زیرساخت‌ها و راه‌حل‌های ابری اختصاص پیدا کرده است. تمامی آمارها و ارقام‌ها نشان می‌دهند زیرساخت‌های ابری به سرعت در حال فراگیر شدن هستند و در تمامی بررسی‌های تحلیلی انجام شده، سرویس‌های ابری مهم‌ترین و اصلی‌ترین ترندهای فناوری هستند که تا 10 سال آینده سرعت رشد زیادی نسبت به ترندهای دیگر خواهند داشت. مدل زیرساخت به عنوان سرویس از واسط‌های برنامه‌نویسی کاربردی برای مدیریت پایین‌ترین سطح زیرساخت شبکه که شامل شبکه‌سازی، ذخیره‌سازی، سرورها و مجازی‌سازی است استفاده می‌کند. از شرکت‌های شناخته شده در این زمینه باید به Rackspace ، Digital Ocean ، Google Compute Engine و برخی از مدل‌های استقرار مایکروسافت آژر و خدمات وب آمازون (AWS) اشاره کرد. 

• موارد استفاده متداول: زیرساخت به عنوان سرویس انعطاف‌پذیرترین مدل خدمات رایانش ابری است، بنابراین گزینه ایده‌آلی برای شرکت‌های نوپا و سازمان‌هایی است که چابک هستند و به دنبال یک راه‌حل گسترش‌پذیر هستند. علاوه بر این، مدل رایانشی مذکور برای مشاغلی که دوست دارند کنترل بیشتری بر منابع خود داشته باشند مناسب است. 

پلتفرم به عنوان سرویس 

(Platform-As-A-Service)

پلتفرم به عنوان سرویس انتزاع بیشتری در ارتباط با خدمات ابری ارائه می‌دهد و به کاربران امکان ساخت یا استقرار برنامه‌ها با استفاده از ابزارهای ابرمحور (به‌طور مثال، زبان‌های برنامه‌نویسی‌، کتابخانه‌ها، خدمات) را بدون نیاز به وجود زیرساخت‌های اساسی می‌دهد. با این‌حال در روش فوق مصرف‌کنندگان باید خودشان عملکرد برنامه‌ها را کنترل کنند. از شرکت‌های بزرگ ارائه‌دهنده خدمات در این زمینه باید به Salesforce ، AWS Elastic Beanstalk ، Heroku ، Google App Engine (GAE) و OpenShift اشاره کنیم. 

• موارد استفاده معمول: مدل پلتفرم به عنوان سرویس دسترس‌پذیری و گسترش‌پذیری خیلی خوبی ارائه می‌کند و به سازمان‌ها توانایی طراحی و ساخت خدمات و راه‌حل‌های جدید را بدون نیاز به استخدام توسعه‌دهندگان ماهر به منظور نگهداری از خدمات و راه‌حل‌ها می‌دهد. به‌طور معمول، تیم‌های فناوری‌اطلاعات از مدل فوق در محیط‌های ابر ترکیبی استفاده می‌کنند. 

نرم‌افزار به عنوان سرویس

(Software As a Service)

مدل نرم‌افزار به عنوان سرویس به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد از برنامه‌های عرضه شده شرکت ارائه‌دهنده خدمات که در زیرساخت شرکت میزبانی می‌شوند از طریق تین‌کلاینت‌ها یا رابط‌های برنامه‌نویسی استفاده کنند. همان‌گونه که مشاهده می‌کنید در جمله قبل از اصطلاح تین‌کلاینت برای توصیف این مدل از خدمات استفاده کردیم تا نشان دهیم شما برای بهره‌مندی از این خدمات به حداقل سخت‌افزار مورد نیاز احتیاج دارید. تین‌کلاینت‌ها دستگاه‌های پردازشی کم توان و مقرون به صرفه‌ای هستند که برخی سازمان‌ها برای انجام فعالیت‌های تجاری و کاهش هزینه‌های جانبی از آن‌ها استفاده می‌کنند. البته برخی سازمان‌ها بازهم برای کاهش هزینه‌ها از زیروکلاینت‌ها استفاده می‌کنند که مولفه‌های سخت‌افزاری محدودتری دارند. بنابراین اگر در نظر دارید از زیروکلاینت‌ها در تعامل با پارادایم‌های رایانشی استفاده کنید، مناسب‌ترین گزینه نرم‌افزار به عنوان سرویس است، زیرا به‌طور کامل به توان پردازشی و منابع ابری وابسته هستید. از مثال‌های قدرتمند موجود در این زمینه باید به Google G-Suite ، Dropbox ، Cisco Webex ، Concur ، Microsoft O365 ، Genesys ، PayPal اشاره کرد. 

• موارد استفاده معمول: نرم‌افزار به عنوان سرویس، یک مدل سرویس انعطاف‌پذیر و مناسب برای کاربردهایی است که همکاری میان کاربران اهمیت زیادی دارد. به ویژه زمانی که قرار باشد با پیمانکاران خارجی یا توسعه‌دهندگان برون‌سازمانی همکاری داشته باشید. علاوه بر این، بهترین گزینه برای انجام پروژه‌های کوتاه مدت است. مدل‌های SaaS بیشتر توسط مشاغل کوچک و متوسط ​​که علاقه‌ای ندارند روی مبحث نگه‌داری از زیرساخت‌های فناوری‌اطلاعات سرمایه‌گذاری کلانی انجام دهند مناسب است. 

زیرساخت‌های ابری در مقایسه با استقرار درون سازمانی از منظر اقتصادی

گسترش روزافزون زیرساخت‌های ابری این پرسش را مطرح می‌کند که از دیدگاه اقتصادی، به‌کارگیری زیرساخت ابری مقرون به صرفه‌تر است یا بهتر است از مدل درون‌سازمانی که مالکیت سخت‌افزار با شرکت‌ است استفاده کرد؟ متاسفانه معیارهای زیادی وجود دارد که باید برای پاسخ‌گویی بررسی شوند. در نگاه اول این‌گونه به نظر می‌رسد که مالکیت سخت‌افزار مقرون به صرفه‌تر است و ایمنی بیشتری دارد. به‌طور مثال، یک سازمان برای خدمات وب‌محور خود تنها یک‌بار برای خرید سرور هزینه می‌کند و برای سال‌های متمادی بدون هزینه از آن استفاده می‌کند، اما این یک حالت خوش‌بینانه است. هنگامی که تصمیم می‌گیرد از مدل درون سازمانی برای آماده‌سازی زیرساخت استفاده کنید، ناخواسته پذیرای هزینه‌های مختلفی می‌شوید که به سه گروه اصلی زیر طبقه‌بندی می‌شوند. 

• هزینه‌های مستقیم: به هزینه خرید سرورها و تجهیزات ذخیره‌سازی اشاره دارند که به‌نام هزینه سرمایه‌ای (Capital Expenditure) شرکت شناخته می‌شوند. در هزینه مستقیم برای خرید سرور و تجهیزات ذخیره‌ساز، سخت‌افزارهای پشتیبان و سایت که ممکن است فضای اشتراکی باشد هزینه می‌کنید. 
• هزینه‌های غیر مستقیم: به هزینه تجهیزات جانبی و زیرساخت اشاره دارد که برای راه‌اندازی اولیه سرورها نیاز است. منابع مالی تخصیص داده شده در این زمینه به هزینه‌ تامین انرژی، زیرساخت شبکه‌ ارتباطی بین سرورها، تجهیزات زیرساختی مانند روترها، سوییچ‌ها، پچ‌پنل‌ها، رک‌ها، راه‌حل‌های امنیتی مثل دیواره آتش، مکانیزم‌های سرمایشی، هزینه تامین نیروی انسانی برای نگه‌داری از زیرساخت، سرورها و نرم‌افزارها و هزینه‌ تعمیرات اشاره دارد.
• هزینه‌های نهان: بر مبنای نوع کاربری سرورها یا خدمات این هزینه‌ها متفاوت و متغیر هستند. با این‌حال باید هزینه‌ پهنای باند، نیاز به بهبود زیرساخت و هزینه‌ها ناشی از حوادث غیرمترقبه مثل حمله‌های سایبری، خرابکاری عمدی یا آتش‌سوزی را مدنظر قرار دهید. علاوه بر موارد یاد شده، باید به این نکته دقت کنید که عمر مفید سرورها، تجهیزات ذخیره‌ساز و به‌طور کلی تجهیزات الکترونیکی 5 سال است و پس از این مدت باید جایگزین شوند. در حال حاضر هنوز هم زیرساخت‌های محلی در مقیاس وسیعی توسط سازمان‌ها استفاده می‌شوند که هزینه زیادی به آن‌ها وارد می‌کنند، به همین دلیل است که بیشتر کسب‌وکارها بخشی از فعالیت‌های تجاری و خدماتی که دغدغه امنیتی در مورد آن‌ها ندارند را به زیرساخت‌های ابری انتقال داده‌اند. در این حالت هزینه تمام شده استفاده از زیرساخت ابری بر مبنای میزان مصرف از منابع و بر مبنای سنجه‌های شناخته شده مثل تعداد پردازنده، حافظه اصلی، حافظه جانبی و نوع آن (دیسک سخت یا درایو حالت جامد) و ترافیک موردنیاز محاسبه می‌شود. همان‌گونه که مشاهده می‌کنید زیرساخت‌های ابری به‌طور چشم‌گیری دغدغه کسب‌وکارها را کم کرده‌اند و در مقابل بهره‌وری کارمندان و بهبود عملکرد فعالیت‌های تجاری را به همراه داشته‌اند، زیرا در این حالت نگرانی از بابت نگه‌داری یا تعمیر زیرساخت‌ها وجود ندارد. راه‌حل‌های ابری به کسب‌وکارها اجازه می‌دهند نیازهای زیرساختی خود را مشخص کنند و برآورد کلی از هزینه‌ها در ارتباط با دو مدل ابری و درون‌سازمانی داشته باشند. اگر به دنبال راه‌اندازی یک استارت‌آپ کوچک هستید که امکان گسترش‌پذیری آن محدود یا مختصر است بهتر است از مدل درون‌سازمانی استفاده کنید که کنترل کاملی بر زیرساخت داشته باشید. با این‌حال، اگر تصور می‌کنید کسب‌وکار به تدریج بزرگ می‌شود و به سرورهای بیشتر و زیرساخت‌های بزرگ‌تری نیاز دارید در این حالت مدل سازمانی هزینه‌بر خواهد بود و باید به سراغ یکی از مدل‌های رایانش ابری بروید. بر مبنای نکاتی که اشاره شد، برای کسب‌وکارهای گسترش‌پذیر، دسترس‌پذیر و نیازمند پهنای باند بالا، زیرساخت ابری یک راه‌حل مقرون به صرفه و اقتصادی است، زیرا در این حالت هزینه‌هایی که باید صرف توسعه زیرساخت شوند، بر مبنای مدل ابری می‌توانند صرف سرمایه‌گذاری و توسعه کسب‌وکار شوند. علاوه بر این، در زمان بروز مشکل تیم فنی شرکت ارایه‌دهنده خدمات پشتیبانی کاملی از شما به عمل می‌آورند، البته به شرطی که شرکت از وجود متخصصان حرفه‌ای استفاده کند. 

گزینه مناسب برای کسب‌وکارهای نوپا چیست؟

به‌طور کلی، منابع تامین مالی کسب‌وکارها به سه گروه درآمد حاصل از فروش محصولات و خدمات، سرمایه‌گذاران فرشته و خطر‌پذیر و دریافت تسهیلات مالی از بنگاه‌های اقتصادی مثل بانک‌ها و موسسات مالی تقسیم می‌شود. این قاعده در مورد تمامی کسب‌وکارها بزرگ و کوچک منجمله استارت‌آپ‌ها صادق است. بنابراین استارت‌پ‌ها باید منابع مالی خود را روی ارایه خدمات خلاقانه یا ارائه خدماتی با هزینه کمتر برای مشتری متمرکز کنند و به دنبال خلاقیت در فرآیندها باشند. نوآوری در ارایه محصولات و خدمات به میزان قابل توجهی کاهش هزینه‌ها را به دنبال دارد و باعث می‌شود یک استارت‌آپ بتواند محصول یا خدماتی را با هزینه کمتری نسبت به رقبا ارائه کند. بر مبنای این تعریف مشاهده می‌کنیم، بدون تردید، بهترین انتخاب برای کسب‌وکارهای نوپا زیرساخت‌های ابری است. دغدغه اصلی یک شرکت نوپا تخصیص درست و اصولی منابع متناسب با چشم‌اندازهای آتی است. بنابراین استفاده درست و راهبردی از منابع متناسب با تغییرات اهمیت زیادی برای کسب‌وکارهای نوپا دارد. به‌طور معمول، کسب‌وکارهای نوپا در ابتدای کار با دو مشکل تامین منابع مالی و استخدام متخصصان حرفه‌ای روبرو هستند که عامل موفقیت آن‌ها به شمار می‌روند. به‌کارگیری زیرساخت‌های ابری به استارپ‌آپ‌ها اجازه می‌دهد در خرید سخت‌افزارها صرفه‌جویی قابل توجهی انجام دهند و منابع مالی را صرف جذب نیروهای متخصص حرفه‌ای کنند. علاوه بر این، نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن دقت کنید این است که به‌کارگیری زیرساخت ابری به جای خرید سخت‌افزار، اجازه می‌دهد سرمایه اولیه موردنیاز برای راه‌اندازی یا توسعه کسب‌وکار را از بخش زیرساختی به عملیاتی انتقال دهید، بنابراین دست‌تان برای انجام فعالیت‌هایی نظیر تبلیغات، بازاریابی و توسعه ویژگی‌های محصول بازتر خواهد بود.