بزرگ‌ترین شکست‌های دنیای فناوری در سال 2022

مجموعه‌ای از اتفاقات و تصمیم‌گیری‌های اشتباه باعث شدند تا بزرگ‌ترین نام‌های حوزه فناوری که تا همین دو سال قبل چند پله بالاتر از رقبا قرار داشتند، ضررهای هنگفتی متحمل شوند. البته، تمام شکست‌های بزرگ فناوری در سال 2022 میلادی برخواسته از عوامل اقتصادی نبودند. سقوط برخی از بزرگ‌ترین بازیگران حوزه رمزارز به‌دلیل اشتباهات مدیریتی و فنی بود که رمز ارز لونا یکی از آن‌ها بود. اکنون که سال 2022 میلادی به پایان رسیده و وارد سال 2023 شده‌ایم، بد نیست نگاهی سریع و مختصر به بزرگ‌ترین سقوط‌ها و شکست‌های صنعت فناوری در سالی که گذشت، داشته باشیم.

FTX

یکی از بزرگ‌ترین خبرهای فناوری در چند ماه گذشته، سقوط ناگهانی صرافی ارز دیجیتال FTX بود که باعث شد مدیرعامل سابق آن، سم بنکمن فرید، بازداشت شود. تنها همین چند ماه قبل، سم بنکمن فرید چهره ستایش‌شده بازار ارزهای دیجیتال بود که دست‌و‌دل‌بازی‌های زیادی نسبت به رقبا داشت و پاداش‌های سنگین به کارمندان خود پرداخت می‌کرد، اما گزارش تکان‌دهنده‌ای از CoinDesk در ماه نوامبر فاش کرد که شرکت تجاری بنکمن فرید به‌نام Alameda Research، بیشتر دارایی‌های خود را در قالب FTT که توکن اختصاصی FTX بود، نگه‌داری می‌کرد. شایعات حاکی از آن بود که Alameda اساسا توسط ذخیره چند میلیارد دلاری FTX پشتیبانی می‌شود. در نتیجه ترس عجیبی بین سرمایه‌گذاران افتاد و خیلی سریع سرمایه خود را از FTX بیرون کشیدند.

همین مسئله باعث شد در یک بازه زمانی کوتاه، SBF اعلام ورشکستگی کند و به یک میلیون سرمایه‌گذار خود بدهکار شود. درحال‌ حاضر، فرآیند رسیدگی به ورشکستگی این صرافی ادامه دارد، اما به‌نظر نمی‌رسد سرمایه‌گذاران خرد بتوانند توکن‌هایشان را پس بگیرند. علاوه بر این، شایعاتی مبنی‌ بر شکل‌گیری پرونده‌های قضایی مختلف علیه او و پلتفرم FTX تشکیل شده است. 

گوگل استادیا (Google Stadia)

درست سه سال بعد از آغاز به کار گوگل استادیا، این شرکت در تاریخ 22 سپتامبر اعلام کرد که این سرویس گیمینگ ابری را تعطیل می‌کند. دلیل این موضوع روشن بود. به‌گفته گوگل، این سرویس هیچ‌گاه نتوانست آن‌طور که انتظار می‌رفت مورد پسند کاربران قرار بگیرد. برخلاف تمام مزیت‌های درخشانی که این فناوری استریم ارائه کرد، مورد استقبال قرار نگرفت که یکی از دلایل آن پایدار نبودن این سرویس بود. ‌ جالب آن‌که یکی از توسعه‌دهندگان گفته است درست یک روز قبل از اعلام توقف فعالیت سرویس مذکور، قراردادی را برای عرضه‌ یکی از بازی‌هایش روی این پلتفرم نهایی کرده بود.

استادیا در تاریخ 18 ژانویه 2023 برای همیشه تعطیل ‌شد. گوگل اعلام کرد که پول تمام گیمرهایی که سخت‌افزار استادیا را خریداری کرده‌اند به آن‌ها بازگردانده می‌شود. به‌رغم تعطیل شدن این سرویس، گوگل اعلام کرد که بخش‌های زیادی از فناوری استفاده‌شده در استادیا، به‌ویژه توسعه‌های مربوط به واقعیت افزوده، در پروژه‌های دیگر مورد استفاده قرار خواهند گرفت. همچنین، قرار است نیروی کار فعال در استادیا در بخش‌ها و پروژه‌های دیگر این شرکت به کار گرفته شوند. این‌که یک پلتفرم گیمینگ نوپا درهای خود را فقط چند سال بعد از تولد برای همیشه ببندد خبری دردناک و تاسف‌بار است.

ترا / لونا (Terra/Luna)

اوایل سال 2022، درست زمانی‌که ارزش بازارهای رمزارز روند نزولی را آغاز می‌کردند، سقوط اکوسیستم ترا و توکن مرتبط با آن یعنی لونا، شوک بزرگ دیگری به صنعت ارز دیجیتال وارد کرد. این سقوط ناگهانی بود، زیرا در ماه آوریل لونا به بالاترین سطح در تاریخش رسید و دقیقا یک ماه بعد، ارزش آن تقریبا به صفر نزدیک شد. تصور بر این بود که ترا یک ارز پایدار است، زیرا ارزش آن برابر با یک دلار بود، اما به‌جای این‌که از پول اعتباری (فیات) استفاده کند، به جفت‌سازی الگوریتمی با لونا تکیه کرد. پس از بروز نشانه‌های اولیه‌ خروج سرمایه در ماه می، دکوآن، بنیان‌گذار ترا و لونا، به سرمایه‌گذاران اطمینان داد جای نگرانی نیست و برای جلوگیری از افت ارزش ارز دیجیتال خود از پشتوانه‌های ذخیره‌شده‌ بیت‌کوین استفاده کرد، اما این کار سودبخش نبود و پس از آن شایعاتی مبنی بر جعلی بودن هویت دکوآن و دست ‌داشتن او در یک استیبل‌کوین الگوریتمی شکست‌خورده‌ دیگر، ارزش لونا را در یک روز ۹۶ درصد کاهش داد. هیچ کاری از دست دکوآن و دیگر افراد شرکت برای نجات اکوسیستم ترا ساخته نبود. با این‌حال، مدیرعامل این شرکت چند هفته بعد بلاک‌چین جدیدی به نام Terra 2.0 را راه‌اندازی کرد. مقامات کره‌ جنوبی در جریان تحقیق درباره‌ سقوط بلاک‌چین اصلی ترا، حکم بازداشت کوون را صادر کرده‌اند، اما او در حال حاضر فراری است. مقامات باور دارند او در صربستان مخفی شده است و همکاری با مجریان قانونی این کشور برای یافتن او ادامه دارد. ناگفته نماند طبق برآوردها، در پی این سقوط، سرمایه‌گذاران در مجموع 42 میلیارد دلار ضرر کرده‌اند.

متا (Meta)

مارک زاکربرگ هنوز روی ایده توسعه متاورس تاکید دارد، حتا برای این‌که نشان دهد تمام تمرکز خود را روی آن گذاشته، نام شرکت را به متا تغییر داد. با این‌حال، سرمایه‌گذاران و عموم مردم به‌شکل عادی به این پروژه نگاه می‌کنند و تمایلی ندارند سرمایه‌گذاری سنگینی روی این پروژه انجام دهند. هدف این پروژه توسعه زیست‌بوم مجازی است که کاربران بتوانند در آن کار کنند، با هم ملاقات کنند و فعالیت‌ها و بازی‌های مختلف انجام دهند. از زمانی‌که زاکربرگ چشم‌اندازش را مطرح کرد، قیمت سهام شرکت زاکربرگ با کاهش ناگهانی تا 65 درصد روبه‌رو شد. 

بر اساس گزارش‌های منتشرشده، پلتفرم پرچم‌دار هورایزن وردز (Horizon Worlds) متعلق به متا، در راضی نگه داشتن کاربران با مشکل روبه‌رو شده و تصمیم گرفته هدف‌گذاری را روی تعدادی از کاربران محدود کند. گزارش‌ها بیان‌گر این موضوع هستند که تعداد کاربران ماهانه‌ هورایزن وردز در اکتبر 2022 حدود 200 هزار نفر بوده که بخش ناچیزی از بزرگ‌ترین پلتفرم متاورس به‌شمار می‌رود. به طور مثال، پلتفرم کودکانه‌ Roblox، بیش از 200 میلیون کاربر ماهانه دارد. متا شایعه‌های استعفای بنیان‌گذار و مدیرعامل این شرکت در سال 2023 را به‌‌دلیل فشارهای فزاینده‌ سرمایه‌گذاران رد کرده است، اما به‌‌نظر می‌رسد زاکربرگ از انتقادات وارد‌شده به برنامه‌اش کاملا آگاه است. پس از اخراج حدود 13 درصد نیروی کارش در اوایل دسامبر، انتقادات سختی به او وارد شده است، به‌طوری که حتا یکی از کارمندان سابق گفته است که ایده‌ متاورس به‌‌تنهایی برای غرق‌ کردن شرکت متا کافی است.

آمازون الکسا (Amazon Alexa)

دستیار صوتی آمازون، الکسا، به‌لطف سری محصولات اکو (Echo) این شرکت توانسته راه خود به میلیون‌ها خانه را باز کند، اما گزارشی که بیزنس اینسایدر منتشر کرده، نشان می‌دهد الکسا موفق نشده به موفقیت‌های مدنظر آمازون دست پیدا کند. در واقع، پروژه الکسا باعث شده تا آمازون تا آخر سال 2022 حدود 10 میلیارد دلار ضرر کند و هیچ‌وقت سودده نبوده است. این ضرر و زیان، ناشی از ناتوانی الکسا برای تبدیل کاربران به مشتریان بالقوه برای کسب‌وکار اصلی آمازون است، چون هدف اولیه و اصلی این دستگاه آن بود که از طریق سیستم دستیار صوتی، فرآیند فروش دستگاه‌های دیگر را افزایش دهد. به‌همین دلیل، دستگاه‌های اکو با قیمت‌های مناسب در اختیار کاربران قرار گرفتند تا آن‌ها را ترغیب به استفاده از دیگر محصولات آمازون کنند. 

مشکل این است که خیلی از کاربران الکسا از آن فقط برای گوش دادن به موسیقی یا درخواست انجام کارهای ساده مثل پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوا استفاده می‌کنند. میزان پولی که آمازون برای پخش موسیقی از طریق سرویس اختصاصی خود دریافت می‌کند، درصد خیلی پایینی دارد و فرمان‌های ساده مثل اعلام پیش‌بینی هواشناسی، هیچ درآمدی برای آمازون ندارد. گفته می‌شد الکسا پروژه مورد علاقه جف بزوس است، اما از زمانی‌که ثروت او کاهش پیدا کرد، علاقه و اشتیاق او هم از بین رفت. در ماه نوامبر اعلام شد خیلی از توسعه‌دهندگانی که روی پروژه الکسا کار می‌کردند، بیکار شدند و شایعات بیان‌گر این موضوع است که در آینده‌ نزدیک بخش عمده‌ای از توسعه‌دهندگان این پروژه بیکار خواهند شد. 

3AC و Voyager

ماه جولای سال 2022، شرکت سرمایه‌گذاری رمزارز Three Arrows Capital به‌‌دلیل برخی سرمایه‌گذاری‌های اشتباه ضررهای جبران‌ناپذیری را متحمل شد. AC3 وام بسیار بزرگ و سنگینی را از پلتفرم Voyager دریافت کرد که در نتیجه باعث شد تا آن‌ها هم یک هفته بعد از AC3 اعلام ورشکستگی کنند. آن‌ها در یک نشست خبری اعلام کردند که دارایی کریپتوی 1.3 میلیارد دلاری روی پلتفرم به‌‌دلیل ارتباطی که با AC3 داشته، در حال حاضر تنها 650 میلیون دلار ارزش دارد. براساس طرح بازسازی پیشنهادشده، مشتریانی که در صندوق مذکور سپرده‌گذاری کرده بودند، برای جبران خسارت، ترکیبی از ارزهای دیجیتال، درآمدهای حاصل از بازیابی AC3، سهام عادی در شرکت جدید و توکن‌های Voyager را دریافت خواهند کرد. مزایده‌ دارایی‌های این کارگزاری ورشکسته در سپتامبر برگزار شد که FTX بالاترین پیشنهاد را ارائه داده بود. با این حال، با ورشکستگی FTX در نوامبر، دارایی‌های Voyager دوباره برای فروش گذاشته شده و در حال حاضر، صرافی Binance بالاترین پیشنهاد را ارائه کرده است. به ‌دنبال برگزاری‌ این مزایده‌ها، وضعیت کاربران پلتفرم Voyager ماه‌ها است مشخص نیست و قادر به نقد کردن سپرده‌های خود نیستند. 

NFT

با آغاز سال 2022 میلادی، کاربران به یک‌باره به NFTها روی خوش نشان دادند و این توکن‌های معاوضه‌ناپذیر، سود کم‌سابقه‌ای به کاربران دادند، به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران برای یافتن مجموعه بزرگ بعدی به‌شدت با یک‌دیگر رقابت می‌کردند. همین مسئله باعث شده بود تا ارزش NFTهای معروفی مثل Crypto Punks و Bored Ape Yacht Club افزایش کم‌سابقه‌ای پیدا کند. با این‌حال، در نیمه دوم سال 2022 میلادی، بلومبرگ اعلام کرد که حجم معاملات تا 97 درصد سقوط کرده و از 17 میلیارد دلار در ماه ژانویه به 466 میلیون دلار در ماه سپتامبر رسیده است. داده‌های جدیدتری که به‌‌دست آمد، نشان‌دهنده ادامه کاهش و تنزل بود و تخمین زده ‌شد که ارزش کلی معاملات انجام‌شده در هر 5 پلتفرم اصلی و مهم تنها 394 میلیون دلار بوده است. ارزش مجموعه‌های سطح بالا هم به‌‌شدت تنزل پیدا کرد، به‌طوری‌که قیمت کف BAYC در حال حاضر نزدیک به 84 هزار دلار است، در حالی‌که این رقم در ماه می حدود 420 هزار دلار بود. فضای NFT و به‌طور کل رمزارزها همیشه با نوسان‌های شدید روبه‌رو بوده، اما کاهش قیمت محبوب‌ترین مجموعه‌ها به‌همراه افت حجم کلی معاملات حتا خوشبین‌ترین سرمایه‌گذاران را نگران کرده است. عامل اصلی رونق NFT در ابتدای سال 2022 میلادی، خریداران تازه‌کاری بود که اکنون سرمایه‌های قابل توجهی را از دست داده‌اند و به‌نظر نمی‌رسد حتا با رونق دوباره NFT بتوانند به سود قابل توجهی در این بازار دست پیدا کنند. 

خودروی خودران اپل

اپل یکی از معدود غول‌های دنیای فناوری است که با انتشار عملکرد خیلی قوی و سودهای بالا، حتا زمانی‌که رقبا  شاهد کاهش حاشیه سودشان هستند، مانع بروز رکود در اکوسیستم خود می‌شود. البته، در سال 2022 میلادی شرایط برای کوپرتینویی‌ها به گونه دیگری رقم خورد. آن‌طور که بلومبرگ گزارش کرده، خودروی خودران اپل که مدت‌های زیادی منتظرش بودیم ممکن است اصلا خودران نباشد. به‌گفته برخی از افراد نزدیک به اپل، این خودروها فقط در بزرگراه‌ها قابلیت‌های خودران دارند و همیشه باید فردی کنترل خودرو را به‌دست بگیرد. به‌عبارت دیگر، خودرو اپل هنوز نمی‌تواند با رقبایی مانند تسلا و GM رقابت کند. علاوه بر به ‌تعویق انداختن برنامه‌های مربوط به خودروی خودران، اپل تاریخ عرضه را هم به زمان دیگری موکول کرده است. بلومبرگ می‌گوید: «این محصول در بهترین حالت برای سال 2026 آماده می‌شود. تا این لحظه مشخص نیست که خودروی اپل چه ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی خواهد داشت، اما با در نظر گرفتن این مسئله که حدود یک دهه می‌شود که اپل در حال کار روی این پروژه است، احتمالا چیز زیادی برای عرضه نخواهد داشت».

سلسیوس (Celsius)

یکی دیگر از پلتفرم‌های کریپتو که وعده بازگشت سرمایه خیلی بالا را وعده داده بود، اما هیچ طرح و برنامه خاصی برای تحقق ادعاهای خود نداشت، سلسیوس بود که ماه جولای اعلام ورشکستگی کرد. سلسیوس عملکردی مثل یک بانک داشت، به این معنا که به سرمایه‌گذاران وعده داده بود که تا 18.63 درصد سود بدهد. در حالی‌که دائما بر تعداد کاربران افزوده می‌شد و این شرکت به مشتریان وام پرداخت می‌کرد، اما سیستم پایداری خود را حفظ کرده بود.هنگامی که پرداخت سود به سرمایه‌گذاران به رقم بالایی رسید، مشخص شد که سلسیوس توانایی پرداخت سود به کاربران را ندارد و تنها بر مبنای «حقه پانزی» پایه‌گذاری شده بود. روند بررسی ورشکستگی سلسیوس همچنان در جریان است، اما به‌‌نظر نمی‌رسد که سرمایه‌گذاران خرد توانایی بازپس‌گیری سرمایه‌های خود را داشته باشند. در ماه سپتامبر، الکس ماشینسکی، بنیان‌گذار سلسیوس از مقام خود به‌‌عنوان مدیرعامل کناره‌گیری کرد. او در یک اظهارنظر عمومی اعلام کرد به بازگرداندن سرمایه مشتریان متعهد است، اما با توجه به کمبود ۱.۲ میلیارد دلاری در ترازنامه‌ سلسیوس، مشخص نیست او چگونه می‌خواهد این کار را انجام دهد. 

پلوتون (Peloton)

اوج‌گیری شرکت ورزشی پلوتون در اوایل همه‌گیری ویروس کرونا توقف‌ناپذیر به‌‌نظر می‌رسید، زیرا مصرف‌کنندگان به دنبال راه‌هایی بودند که بتوانند در خانه ورزش کنند. فروش به بالاترین حد رسید و ارزش سهام شرکت روند صعودی داشت. بعد از یک کاهش ناامیدکننده در میزان فروش در سال 2021، سهام پلوتون 76 درصد سقوط کرد و در سال 2022 هیچ نشانه‌ای از توقف این حرکت مشاهده نشد. 

به‌گزارش MSN، بزرگ‌ترین مشکلی که این شرکت دارد، عدم اطمینان سرمایه‌گذاران به مدیرعامل جدید پلوتون، برایان مک‌کارتی است. تصمیم او به شروع فروش دوچرخه در آمازون و Sporting Goods، تاثیر چندانی روی میزان فروش نداشت و در سه ماهه سوم آخر سال 2022 میلادی، سود شرکت 23 درصد دیگر کاهش یافت. با درنظر گرفتن ضرر 400 میلیون دلاری و با کاهش میزان فروش مشخص نیست که این شرکت چگونه می‌خواهد در آینده به سوددهی برسد. حتا مک‌کارتی به سرمایه‌گذاران گفته بود که میزان فروش در تعطیلات سال نو شرایط را به حالت قبل بازخواهد گرداند که این‌گونه نشد. پلوتون، روزگاری یکی از پیشگامان انقلاب فناوری در حوزه لوازم ورزشی و تناسب اندام به‌شمار می‌رفت، اما اگر قرار باشد روند نزولی ادامه پیدا کند، به‌زودی به تاریخ خواهد پیوست.