زنجیره بلوکی (Blockchain) چه تاثیری بر قراردادهای هوشمند دارد؟

یک زنجیره متصل و یکپارچه

زنجیره بستکی پایگاه داده توزیع شده و مبتنی بر اجماع است که به صورت مستمر فهرستی از رکوردها (رده‌ها) را که هرکدام به گزینه‌های قبلی فهرست ارجاع می‌دهند حفظ می‌کند و بدین وسیله در مقابله با تضعیف یا بازنگری غیرمجاز تقویت می‌شود. زنجیره بلوکی خود زیربخشی از فناوری‌های دفترکل توزیع شده (Distributed Ledger) است. زنجیره بلوکی گونه ای از معماری‌های داده مورد استفاده در فناوری دفاترکل توزیع شده است که در آن سوابق تراکنش‌ها در زنجیره‌های متصل به یکدیگر ذخیره می‌شوند.

در این فناوری با وجود کاربران متعددی که به‌طور هم‌زمان داده‌هایی را ثبت و اصلاح می‌کنند و ممکن است که آن داده‌ها با هم تداخل داشته باشند، شبکه قادر به حفظ یکپارچگی محتوای پایگاه داده است. با توجه به ساختار داده‌ای رمزنگاری شده که بلاک چین دارا می‌باشد یکپارچگی بدون کنترل‌کننده مرکزی حفظ می‌شود. در دفاتر کل توزیع شده مربوط به بیت کوین برای مرتب کردن تراکنش‌ها و ممانعت از تناقض یک مسئله ریاضی مطرح می‌شود که حل کردنش سخت است اما پس از حل مسئله تأیید درست بودن راه حل، آسان است به این سازوکار، اثبات کارکرد (Proof of work) می‌گویند. در روش زنجیره بلوکی بیت‌کوین کسی می‌تواند تراکنش‌های هر مرحله را مرتب کند که جواب این سؤال سخت را پیدا کرده باشد و هم‌زمان تغییراتی که قصد اعمال آن را دارد (بلوک جدید) با مراحل قبلی زنجیره تناقض نداشته باشد. شیوه کشف عدم تناقض به این صورت است که تراکنش‌های هر بلوک وارد تابع هش می‌شوند و پاسخ آن تابع هش را همه دارند اگر کسی که تراکنش‌ها را مرتب و اضافه می‌کند حتی یک تغییر جزئی در تراکنش‌های قبلی تأیید شده ایجاد کند جواب هش تراکنش‌ها تغیر می‌کند و بدون اینکه افراد نیاز باشد بدانند کدام بخش تغییر کرده می‌توانند با تغییر غیرمجاز مخالفت کنند.

کاربردهای نوظهور زنجیره بلوکی (Blockchain) 

در حالی که موارد استفاده از زنجیره تأمین زنجیره بلوک هنوز در حال ظهور هستند، تعدادی از نمونه های موفق نشان می دهند که مدیران می‌توانند مزایای بزرگی را از زنجیره بلوکی دریافت کنند، از صرفه جویی در هزینه‌ها، ردیابی و افزایش کارایی تا مدل‌های عملیاتی جدید، برای مدیریت زنجیره تأمین، فناوری زنجیره بلوکی مزیت‌های زیادی را به همراه دارد. زنجیره بلوکی می‌تواند برای دنبال کردن حرکت کالاها، مبدأ آن‌ها، تعداد و … به کار رود. در نتیجه سطح جدیدی از شفافیت را برای اکوسیستم B2B به ارمغان می‌آورد. همچنین ساده کردن فرایندهایی مانند انتقال مالکیت، بیمه، فرایند تولید و پرداخت از دیگر مزایای استفاده از زنجیره بلوکی است.

زنجیره بلوکی می تواند ردیابی شفاف و دقیق تری از زنجیره تامین را فراهم کند: سازمان ها می توانند دارایی های فیزیکی را دیجیتالی کرده و یک سابقه ثابت غیر متمرکز, از کلیه معاملات ایجاد کنند تا امکان پیگیری دارایی ها از تولید تا تحویل, و یا استفاده توسط کاربر نهایی را فراهم کند. افزایش شفافیت زنجیره تأمین دید بیشتری را هم برای مشاغل و هم برای مصرف کنندگان فراهم می کند.

زنجیره بلوکی می تواند شفافیت زنجیره تامین را به خصوص در زمینه هایی مانند تقلب در کالاهای با ارزش مانند الماس و داروهای دارویی کاهش یابد. زنجیره بلوکی می تواند به شرکت ها کمک کند تا درک کنند که چگونه مواد اولیه و کالاهای نهایی از طریق هر پیمانکار فرعی منتقل می شود و زیان سود حاصل از تجارت تقلبی و بازار خاکستری را کاهش دهد و همچنین با کاهش یا از بین بردن تأثیر محصولات تقلبی، اعتماد به نفس را در کاربران نهایی در بازار افزایش می دهد.

علاوه بر این، مشاغل می‌توانند كنترل بیشتری بر ساخت قراردادهای برون سپاری شده داشته باشند. زنجیره بلوکی به همه طرف‌های یک زنجیره تأمین مربوطه امکان دسترسی به همان اطلاعات را می‌دهد، به‌طور بالقوه ارتباطات را کاهش می‌دهد یا خطاهای داده را انتقال می‌دهد. زمان کمتری می‌تواند برای تأیید اعتبار داده‌ها صرف شود و بیشتر می تواند صرف ارائه کالاها و خدمات شود - یا بهبود کیفیت ، کاهش هزینه یا هر دو. سیستم زنجیره بلوکی به ویژه در زمینه‌های زیر، به کار مدیریت زنجیره تامین می آید:

تدارکات (Procurement)

منشأ و ردیابی (Provenance and traceability)

پرداخت ها و قراردادهای دیجیتال (Digital payments and contracts)

لجستیک (Logistics)

ساخت (Manufacturing)

زنجیره بلوکی (Blockchain) قلب تپنده قراردادهای هوشمند

استفاده از قراردادهای هوشمند که توسط سازمان‌هایی مانند Ethereum Project حمایت می‌شود، به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا به طیف گسترده‌ای از ابزارها برای بهبود پروژه‌های خود دسترسی پیدا کنند. قرارداد هوشمند اجازه می‌دهد که توافقنامه‌های قانونی لازم بین دو یا چند طرف جداگانه تدوین شود. این قراردادها سطح بالاتری از عدم شناسایی (anonymity) را پدید می‌آورند و نیاز به یک شخص سوم مانند وکیل را از بین می‌برند. معیارهای مورد انتظار در قرارداد لیست می‌شوند و هنگامی که طرفین راضی باشند، قرارداد به طور خودکار و اقدامات بدون نیاز به کنترل دستی، انجام خواهد شد. قراردادهای هوشمند می‌تواند برای تسهیل حجم زیاد معاملات مختلف استفاده شود؛ از فرآیندهای مالی موسسات گرفته تا تحقیقات پزشکی، می‌تواند از طریق اتوماسیون و بسیار ساده انجام شود. به همین دلیل است که توسعه‌دهندگان قرارداد هوشمند، بر روی توسعه‌دهندگان بلاک‌چین تمرکز کرده‌اند. قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری برای ایجاد یا بهبود قرارداد است. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنش‌های معتبر بدون واسط را فراهم می‌کند. این تراکنش‌ها قابل پیگیری و غیرقابل برگشت هستند. قراردادهای هوشمند شامل تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد و اجرای تمام اقدامات هدف گذاری شده به‌طور خودکار می‌شوند.

قرارداد هوشمند می‌تواند بدون نیاز به فرد یا نهادی اجرا و اعمال شود. از این رو می‌تواند امنیت بیشتر و هزینه کمتری داشته باشد. در مقابل، مواردی نظیر امکان بروز خطای انسانی (در هنگام نگارش کدهای قرارداد)، قوانین حقوقی غیرشفاف کنونی در کشورهای مختلف در قبال این شکل از قرارداد و نیز هزینه بالای نگارش آن توسط برنامه‌نویسان از مهم‌ترین معایب قراردادهای هوشمند به‌شمار می‌روند. گفتنی است برخی از انواع ارز دیجیتال پیاده‌سازی‌هایی برای قرارداد هوشمند ارائه کرده‌اند.

زنجیره بلوکی قلب تپنده ارزهای دیجیتال

ارز دیجیتال (Digital currency) ارزهایی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شوند و مبنای آن‌ها صفر و یک است. همان‌طور که از واژه آن نیز برمی‌آید، ارز دیجیتال به هر ارزش ایجاد شده در بستر دیجیتال اشاره دارد. این مفهوم در مقابل واسطه‌های فیزیکی مانند اوراق بانکی یا سکه مطرح می‌شود. ارز دیجیتال ویژگی‌هایی مشابه با ارزهای فیزیکی دارد، اما معمولاً تراکنش‌های انتقال سرمایه ارزهای دیجیتالی به‌صورت آنی و بدون مرز بین افراد قابل انجام است. ارزهای مجازی و رمزارزها (cryptocurrency) هر دو از نمونه‌های ارزهای دیجیتال هستند اما هر ارز دیجیتالی ارز مجازی یا رمزارز نیست. پول‌های دیجیتال مانند پول‌های فیزیکی، برای خرید کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرند اما می‌توانند به استفاده در مجامع خاص نیز محدود شوند. مثلاً می‌توان یک پول مجازی مخصوص یک بازی یا شبکه اجتماعی داشت. پول‌های دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم به عنوان «پول‌های غیرمتمرکز دیجیتال» شناخته می‌شوند؛ به این معنی که مرکزی برای تولیداین پول وجود ندارد.

شارژ خودروهای برقی

ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی عمدتاً در کنار خانه‌های افراد قرار گرفته‌است؛ بنابراین وقتی خانه را به سمت محل کار ترک می‌کنند، شارژر بلااستفاده می‌ماند. با استفاده از فناوری زنجیره بلوکی می‌توان یک پلتفرم بدون واسطه طراحی کرد که به صاحبان خودروهای برقی امکان کسب درآمد می‌دهد. رانندگان از طریق این فناوری دستگاه‌های شارژر را از صبح تا عصر به اشتراک می‌گذارند و از این طریق کسب درآمد می‌کنند. به این شکل تعداد ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی در کالیفرنیا از چند عدد به چند صد عدد رسیده‌است.

مدیریت زنجیره تأمین

زنجیره بلوکی یکی از اصلی ترین فناوری های نوآورانه است که انقلابی در مدیریت زنجیره تأمین دیجیتال ایجاد می کند. از آنجا که زنجیره های تأمین پیچیده تر می شوند ، گروگذاران بیشتری را درگیر می کنند و عمدتا به تعدادی از واسطه های خارجی متکی هستند ، زنجیره بلوکی به عنوان یک رقیب قدرتمند برای از هم پیچیدن همه داده ها, اسناد و تبادلات ارتباطی که در اکوسیستم زنجیره تأمین اتفاق می افتد ، ظاهر شد. در حالی که موارد استفاده از زنجیره تأمین زنجیره بلوک هنوز در حال ظهور هستند ، تعدادی از نمونه های موفق نشان می دهند که مدیران می توانند مزایای بزرگی را از زنجیره بلوکی دریافت کنند ، از صرفه جویی در هزینه ها, ردیابی و افزایش کارایی تا مدل های عملیاتی جدید ،برای مدیریت زنجیره تأمین، فناوری زنجیره بلوکی مزیت‌های زیادی را به همراه دارد. زنجیره بلوکی می‌تواند برای دنبال کردن حرکت کالاها، مبدأ آن‌ها، تعداد و … به کار رود. در نتیجه سطح جدیدی از شفافیت را برای اکوسیستم B2B به ارمغان می‌آورد. همچنین ساده کردن فرایندهایی مانند انتقال مالکیت، بیمه، فرایند تولید و پرداخت از دیگر مزایای استفاده از زنجیره بلوکی است.

در حوزه خدمات بهداشتی

زنجیره بلوکی، کاربردهای متفاوتی در حوزه‌ی سلامت و خدمات درمانی دارد. با استفاده از این فناوری، اطلاعات بیماران در محیطی امن ثبت و نگه داری می‌شود. یکی از مشکلاتی که پزشکان و مراکز درمانی با آن رو به رو هستند، دشواری انتقال اطلاعات بیماران است؛ که این موضوع ممکن است به اتفاقاتی ناگوار بینجامد. با استفاده از فناوری زنجیره بلوکی، اطلاعات بیمار از یک بیمارستان به بیمارستانی دیگر یا سایر تیم درمان منتقل می‌شود. زنجیره‌ بلوکی همچنین می‌تواند در ردیابی دارو و انتقال مطمئن‌تر آن نیز موثر باشد؛ زیرا می‌توان از این طریق مسیری را که دارو از محل تولید تا مقصد طی می‌کند، دنبال کرد.

در حوزه دریافت مالیات

رویکردهای سنتی برای جمع آوری مالیات دارای نقص‌هایی است. فرار مالیاتی و کلاهبرداری نیز تقریباً در همه دولت‌ها شایع است. افراد و مشاغل می‌توانند از پیچیدگی‌های مالیاتی، برای اجتناب و فرار مالیاتی استفاده کنند. فناوری بلاکچین به دلیل غیرمتمرکز بودن، بدون واسطه بودن، شفافیت و امنیت، تأثیر زیادی در نحوه ثبت مالیات بخصوص مالیات بر ارزش افزوده داشته و به مبارزه با کلاهبرداری مالیاتی کمک خواهد کرد. این فناوری می‌تواند ساختار مالیاتی را به شدت تغییر دهد. این قابلیت به واسطه اجرای قراردادهای هوشمندی است که می‌توانند فرآیند پرداخت‌، انتقال و ضبط دارایی را به صورت خودکار انجام دهند و محاسبات مربوط به مالیات کارآمدتر و با هزینه و زمان کمتری انجام شود. علاوه بر این بلاکچین می‌تواند زمینه را برای سطوح پیشرفته تر شفافیت، امنیت و گزارش‌دهی فراهم کند.