همه آنها یکصدا آرزو میکنند که خواب زمستانی برای همیشه محو و ناپدید شود. در حالی که سال نو همراه با بسیاری از لطائف خاص خود به ما نزدیک میشود، اما به نظر میرسد در سالهای اخیر، یکی دیگر از سنتهای قدیمی از خواب زمستانی بیدار شده است؛ آگهیهای کسلکنندهای که فروشندگان تولید و بازاریابان منتشر میکنند. آگهیهایی که سعی دارند هر کالایی را با هدف جذب حداکثری سودها تبلیغ کنند. این تبلیغات که روزگاری در قالب پوسترهای مختلف روی هر دیواری قرار داشت، اکنون به صورت آنلاین روی بسیاری از سایتها قرار گرفته است. بهطوری که در شبکههای اجتماعی، در زمان بازدید از سایتها، در زمان کلیک کردن روی یک محتوا و... به ناگاه روبروی چشمان ما قرار میگیرند. گاهی ممکن است ناگهان با یک آهنگ ناخوشایند، آرامش ما را بر هم زنند. اما به راستی، چرا بعضی شرکتها تصور میکنند ما چنین تبلیغاتی را دوست داریم؟ آیا با روشهای مختلفی که برای مسدود کردن تبلیغات وجود دارد و نرمافزارهای مختلفی که در این زمینه عرضه شدهاند، این امکان وجود دارد که ما وبگردی عاری از تبلیغات را تجربه کنیم؟
پرواضح است که این روزها بازار مسدودکنندگان تبلیغات پر رونق است و بر همین اساس هر روزه بر تعداد این چنین نرمافزارهایی افزوده میشود. نرمافزارهایی که امید میدهند امنیت ما حفظ شده و میتوانیم در دنیایی به دور از مشکلات سرمایهداری به فعالیتهای خود بپردازیم. اما واقعیت این است که سردمداران بازار تبلیغات، همواره از تاکتیکها، ترفندها و شرکتهای مختلفی برای نمایش تبلیغات به مردم استفاده میکند. در جدیدترین مورد، شرکت یاهو نشان داد که مصمم است مردم را به تماشای تبلیغات و تعامل با تبلیغاتکنندگان آنلاین سوق دهد. زمانی که به صندوق پستی خود مراجعه میکنید، حتماً تبلیغات متناسب با آدرس IP کشورتان به شما نشان داده میشود. برای مثال، در ایران تبلیغات مرتبط با فروشگاههای آنلاین در بالای ایمیلها به شما نشان داده میشود. بسیاری از بزرگان دنیای نرمافزار اعلام کردهاند که مصمم هستند نمایش تبلیغات را محدود سازند و در همین راستا افزونههایی همچون Adblock Plus را برای مرورگرهای مختلفی همچون کروم و فایرفاکس عرضه کردهاند. در بعضی کشورها زمانیکه مردم از مسدود کنندگان تبلیغات استفاده میکنند و در ادامه سعی میکنند به پست الکترونیک خود سر بزنند؛ مشاهده میکنند که اینکار برای آنها امکانپذیر نیست، در ادامه پیغامی با این مضمون به آنها نشان داده میشود: «برای دسترسی به صندوق پستی یاهو ابتدا باید مسدودکننده تبلیغات را غیرفعال کنید.» در بیانهای که چندی پیش یاهو منتشر کرد، اعلام کرد که در ایالات متحده از یک مکانیزم مسدودکننده ویژه مسدودکنندگان تبلیغات استفاده کرده است! و ممکن است همین کار را در کشورهای دیگر نیز انجام دهد.
در حالی که این حرکت باعث رنجش خاطر بسیاری از کاربران شده است، یاهو در واکنش به انتقادات گفته است. این گامی ضروری در اهداف تجاری این شرکت است و ممکن است در آینده این کار را بیشتر و بیشتر تکرار کند. آنچنان که سایت Cult of Mac در اینباره نوشته است: «مسدود کنندگان تبلیغات مانع از آن میشوند که کسب و کارها سودی را از نمایش تبلیغات به دست آورند. آنها پولهای این چنین سایتهایی را به سرقت میبرند. همین موضوع باعث شده است تا سرویسهای آنلاین بسیاری در سراسر جهان از بابت قطع درآمدهای خود در این زمینه ابراز نگرانی کنند.»
مبارزاتی طاقتفرسا
نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات سابقهای بس طولانی در این صنعت دارند. برای مثال، Adblock Plus از سال 2006 تا به امروز در این صنعت حضور فعالی داشته اما استفاده از آنها در هر دورهای بحثبرانگیز بوده است. در سال 2007 یک طراح وب به نام دنی کارلتون گفت: «نرمافزارهای مسدودکننده آگهیها شبیه به سارقان عمل میکنند، به دلیل اینکه آنها (مسدودکنندگان تبلیغات) به شاهراههای کسب درآمد دسترسی دارند. این چنین رویکردهایی اغلب تکرار میشود. زمانی که آنها را به صورت رایگان استفاده میکنید، آنها در مقابل، اطلاعاتی را که در اختیار دارند مجدداً به تبلیغکنندگان میفروشند.» در نمونه مشابهی کاربری در فرم Adblock Plus در اینباره نوشته است: «خیلی خندهدار است که عاشقان مسدود کردن تبلیغات در تب و تاب استفاده از این ابزارها هستند. آنها تصور میکنند این نرمافزارها چراغهای روشنی پیش روی آنها قرار میدهند. شاید به این حقیقت آگاه شده باشید که از جستجوگر یاهو و سرویس ایمیل یاهو استفاده میکنید، بدون آنکه پولی برای آن پرداخت کنید. این فرایند نوع دیگری از تبلیغات است. یاهو دلارهای زیادی را برای میزبانی، طراحی، برنامهنویسی و مواردی از این دست خرج میکند، در حالی که یک سنت هم از شما پولی دریافت نمیکند. جستجوی شما به نوع دیگری راهکاری تبلیغاتی و کسب درآمد برای یاهو است.» این چنین بحث و تبادل نظرهایی دو سؤال اساسی را پیش روی ما قرار میدهد، اول آنکه چرا یاهو فقط اقدام به ردیابی فعالیتهای کاربران میکند؟ دوم آنکه چرا آنها خیلی پیش از این چنین کاری را انجام ندادهاند؟ جواب این دو پرسش در گزارش منتشرشده از سویPageFair نهفته است.
این گزارش نشان میدهد در گذشته نبرد طاقتفرسایی میان نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات در جریان بود؛ جنگی که با هدف جذب حداکثری کاربران شکل گرفته بود. گزارشهای منتشرشده از سوی منابع مختلف نشان میدهند نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات آنلاین نه تنها سالیانه میلیونها دلار سود عاید صاحبانشان میکنند، بلکه هر ساله بر تعداد کاربرانی که از نرمافزارهای مسدودکننده استفاده میکنند نیز افزوده میشود. این گزارش نشان میدهد، نزدیک به 41 درصد مردم سراسر جهان از این نرمافزارها استفاده میکنند. این گزارش به وضوح به این نکته اشاره دارد که هیچ کسبوکار آنلاینی در هیچ کشوری از این مکانیزم پیچیده تبلیغات و ضدتبلیغات در امان نیست. این مشکل در کشوری همچون انگلستان، بهمراتب به شکل حادتری وجود دارد. میزان محبوبیت و استفاده از نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات در این کشور نزدیک به 82 درصد است، یعنی نزدیک به 12 میلیون نفر کاربر فعال در این کشور از این چنین نرمافزارهایی استفاده میکنند. شبیه به هر مکان دیگری، مردم از شنیدن این جمله که فعالیتهای آنها ردیابی میشود یا اینکه مدام تبلیغات را مشاهده کنند، خسته شدهاند. در نتیجه زمانی که این اتفاق بهطور مکرر در رسانههای اجتماعی به چشم میخورد و مردم بیش از پیش از فناوری استفاده میکنند، در نتیجه راه چاره را در نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات پیدا میکنند. شاید دلیل اینکه بازار این نرمافزارها بسیار داغتر از گذشته شده است، به شیوه کاری ما باز میگردد. اجازه دهید به سال 2010 باز گردیم. در این سال نزدیک به 21 میلیون نفر از نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات روی کامپیوترهای دسکتاپ خود استفاده کردهاند، اما در آن زمان تعداد آگهیها به مراتب کمتر از زمان حاضر بود و کمتر به شکل مشکلی جدی با آن برخورد میشد. اما زمانه تغییر پیدا کرده است؛ تبلیغات نشان داده شده روی صفحهنمایشها به سرعت رشد پیدا کردهاند و در راستای آن گردش پولی چهار میلیارد یورویی را به وجود آوردهاند. در آن روی سکه، ضریب نفوذ موبایلها در سال گذشته میلادی از مرز 51 درصد گذشت و به نظر میرسد این روند همچنان ادامه داشته باشد.
تیم الکینتون، مدیر استراتژی دفتر تبلیغات دیجیتال (IAB) در انگلستان، در اینباره گفته است: «اسمارتفونها بدون شک موتور محرکه دنیای دیجیتال هستند. تحولات اخیر نشان میدهند که دنیای صنعت بیش از اندازه به تبلیغات دیجیتال روی آورده است، همین موضوع باعث پدید آمدن چالشهای جدیدی شده است که تبلیغات و به تبع آن مسدودکنندگان تبلیغات از جمله چالشهای مرتبط با آن هستند. اگر از کاربر فعالی دنیای دیجیتال در این باره سؤال کنید، به شما میگوید، تصور نمیکند این چنین مزاحمتهایی روند کاهشی پیدا کنند.»
روزی روزگاری با اپل
اکنون به مرحله بعدی توسعه میرسیم. اپل تصمیم میگیرد از افزونههای مسدودکننده تبلیغـات در مرورگــــر سافاری ویــــژه اسمارتفونها پشتیبانی کند. برای اولین بار، کاربرانی که از سیستم عامل iOS9 استفاده کردند توانایی نصب افزونههای ثالثی را داشتند که توانایی مسدود کردن تبلیغات، ویدیوها، اسکریپتها، کوکیها و پنجرههای تبلیغاتی را ارائه میکرد. جالب آنکه در طرف مقابل تعدادی از سایتهای خوب تصمیم گرفتند مبارزه منظم، قدرتمند و هدفمندی را علیه نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات آغاز کنند. این مبارزه قطعا به دلیل تعدد نرمافزارهای مسدودکنندهای همچـــــون 1Blocker و Silentium شدت گرفته است. اپل خودش هیچگونه نرمافزاری در این ارتباط تولید نکرده است. جالب آنکه هیچ یک از افزونههای ارائهشده در دنیای اپل این توانایی را ندارند تا مانع از نمایش تبلیغات روی نرمافزارهای این شرکت شوند. اما برای کاربرانی که از مشاهده تبلیغات آنلاین به ستوه آمدهاند، افزونه ویژه مرورگر سافاری فرایند مسدود کردن تبلیغات را به سادگی امکانپذیر کرده است. اینکار بهسادگی لمس یک دکمه اتفاق میافتد. زمانی که این کار انجام شود، تبلیغات و سایتهایی که تبلیغات را نشان میدهند به سرعت کم میشوند.
چگونه میتوانیم از افزونههای مسدودکننده تبلیغات در دنیای اپل استفاده کنیم؟
همراه با iOS9 کاربران میتوانند از مسدودکننده جانبی استفاده کنند. هر چند تنها محدودی از این افزونهها همچون 1Blocker، Crystal، Adamant، Silentium و Blockr در اختیار کاربران قرار دارند، اما در عوض هر یک از آنها ویژگیهای خاص خود را در اختیار شما قرار میدهند. ما در این بخش نشان میدهیم که چگونه میتوانید از مسدودکننده تبلیغات در سیستمعامل iOS نسخه 9 به بعد استفاده کنید.
گام اول
با استفاده از آیفون یا آیپاد به فروشگاه اپل استور بودید و دنبال مسدودکننده تبلیغات بگردید. ما در این مقاله از Silentium Privacy و AdBlocker استفاده میکنیم. (شکل 1)
گام دوم
بخش تنظیمات مربوط به مرورگر سافاری را روی دستگاه خود باز کرده و به دنبال گزینهای باشید که با عبارت Content Blockers برچسب خورده است. آنرا لمس کرده تا بتوانید تبلیغ کنندهای را روی دستگاه خود دانلود کنید. (شکل 2)
گام سوم
اطمینان حاصل کنید مسدودکننده شما فعال باشد. آنچنان که در شکل سه مشاهده میکنید، ما بیش از یک مسدودکننده تبلیغات داریم. اما این توانایی را داریم تا هر یک از آنها را بهطور جداگانه فعال یا غیرفعال کنیم. (شکل 3)
گام چهارم
مسدودکننده تبلیغات را باز کرده و نگاهی به تنظیمات آن کنید. در این بخش میتوانید گزینه General را انتخاب کنید یا گزینههایی را که مانع از ردیابی شما میشوند فعال کنید. (شکل 4)
گام پنجم
یک نرمافزار مسدودکننده تبلیغات با کاربران میتوانند سایتهایی را در قالب یک فهرست سفید در بانکاطلاعاتی آن وارد کنند. برای این منظور به بخش تنظیمات مسدودکننده رفته و نام سایت مد نظر خود را در فیلدSite address وارد کنید. در ادامه گزینه Allow Ad، Allow Script و دیگر گزینههای مدنظر خود را انتخاب کنید. (شکل 5)
گام ششم
در کنار تنظیمـــات استانــــدارد، قواعــــد پیشرفتهتری نیز وجود دارد که به شما اجازه مسدود کردن تصاویر، اسکریپتها، حذف دکمههای مربوط به شبکههای اجتماعی یا نظرات را میدهد. اکنون میتوانید در مقایسه با گذشته با خیال راحتتری به گشت و گذار در دنیای وب بپردازید. (شکل 6)
چه افرادی در نظر دارند تبلیغات ناپدید شوند؟
هر چند جواب کلی این سؤال ممکن است همه کاربران دنیای دیجیتال باشد، اما به راستی چه افرادی بیش از دیگران تمایل دارند از نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات استفاده کنند؟ بنابر گزارشهای منتشر شده، کاربران جوان، جستجوگران مرد دنیای فناوری و گیمرهایی که از سایتها برای انجام بازیهای آنلاین استفاده میکنند، به احتمال زیاد جزء آن گروه از کاربرانی هستند که تمایل دارند تبلیغات محو شوند. اگر این روند تقاضا همچنان پر شتاب باشد، این احتمال وجود دارد که شرکتهای دیگر نیز به پیروی از یاهو دست به اقدام مشابهی بزنند و مانع از دسترسی مردم به سرویسهای خودشان شوند. شرکتهایی که به مردم اعلام خواهند کرد برای دسترسی به سرویسهای ما باید مسدودکنندگان تبلیغات را غیرفعال کنید تا بتوانید از سرویسهای ما و محتوای قرار گرفته در سایت ما استفاده کنید.
شکل 7: بسیاری از سایتها به صراحت اعلام میکنند؛ از یک مسدودکننده تبلیغات استفاده کردهاید.
(شکل 7) اینکار به این دلیل انجام میشود که سایت ما توانایی جذب سرمایه را داشته باشد. بسیاری از شرکتها از مدتها قبل دست به چنین اقدامی زده و سعی کردهاند به این شکل صنعت نرمافزارهای مسدودکننده را تضعیف کنند. (شکل 8) حتی در بعضی موارد این شرکتها از نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات به دادگاه شکایت کردهاند.
شکل 8: وب سایت خبری آلمانی زبان bild به افرادی که از مسدودکنندههای تبلیغاتی استفاده کنند اجازه نمیدهد به اخبار این سایت دسترسی داشته باشند.
آکسل اسپرینگر، غول رسانه آلمانی که مالک روزنامههایی همچون Bild و Die Welt نیز هست، در چنین اقدامی دادخواستی را علیه Blockr تنظیم کرد. حکم نهایی در این خصوص که آیا Blockr یک نرمافزار قانونی بوده و آیا این اقدام Blockr در ارتباط با مسدود کردن تبلیغات اقدامی قانونی به شمار میرود یا خیر هنوز صادر نشده است. این چنین رویکردهایی موضوع چندان جدیدی نیستند، بهطور مثال Eyeo که از Adblock Plus در نمونه مشابهی شکایت کرده بود، نتوانست Adblock Plus را محکوم کند و در نهایت حکم به نفع AdBlock Plus صادر شد. اما به نظر میرسد آکسل اسپرینگر خود را پیروز میدان میداند. جالب آنکه در این نزاع هریک از طرفین که پیروز میدان شوند، صنعت طرف مقابل کاملاً به خطر میافتد. اگر سایتی توانایی نمایش تبلیغات را نداشته باشد، در نتیجه با مشکلات شدید مالی روبرو خواهد شد و در معرض نابودی قرار میگیرد. در طرف مقابل اگر سایتی توانایی نمایش تبلیغات را داشته باشد، این احتمال وجود دارد که کاربران سایت به دلیل مشکلات عدیدهای که برای آنها به وجود میآید برای همیشه سایت را ترک کنند؛ کاهش مراجعه کنندگان به معنی متزلزل شدن جایگاه یک سایت میشود و همین موضوع ممکن است تبلیغدهندگان را از سایت دور کند. اما به نظر میرسد مارک تامپسون، مدیر اجرایی نیویورک تایمز، راه حلهایی در این زمینه ابداع کرده است. تامپسون درباره تبلیغات و محتوا چنین گفته است: «تولید اخبار و محتوای باکیفیت بسیار گران تمام میشود. تبلیغات دیجیتال راهی برای افزایش سطح کیفی محتوا و اخباری است که به دست مصرفکنندگان میرسد.»
رویارویی جدید جنگ در مقابل نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات همیشه به صورت رودرو انجام نمیشود. تعدادی از شرکتها از رویکردهای خلاقانهای برای این منظور استفاده میکنند، در این رویکرد شرکتها اعلام میکنند در صورتی که نمیخواهید تبلیغات را مشاهده کنید، باید برای دسترسی به سرویسهای ما حق اشتراک پرداخت کنید. گوگل از سرویسی مبتنی بر پرداخت حق اشتراک برای رهایی کاربران از تبلیغات استفاده میکند؛ سرویسی که آنرا YouTube Red نامگذاری کرده است. هزینه ماهیانه این سرویس برای کاربران اندرویدی 9.99 دلار و برای کاربران iOS برابر با 12.99 دلار است. در مقابل شرکتهای دیگر در بازار مصرفی از رویکرد دیگری استفاده میکنند. Criteo از یک مکانیزم ساده، یعنی کوکیها برای اطلاع یافتن از فعالیتهایی که کاربران در فضای آنلاین انجام میدهند و اینکه به دنبال چه چیزی هستند استفاده میکند. در ادامه این اطلاعات ردیابی شده را با بانکاطلاعاتی از ایمیلهای کاربرانش تطبیق داده و در ادامه اقدام به ارسال ایمیلی در ارتباط با محصولی میکند که ممکن است کاربر جستوجو کرده باشد.
در این روش دیگر مهم نیست شما تبلیغات قرار گرفته روی سایت را مشاهده کردهاید یا خیر. البته اگر نگاه دقیقتری به بحث تبلیغات و نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات داشته باشیم، مشاهده میکنیم که در بعضی موارد مردم تنها برای عدم مشاهده تبلیغات از نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات استفاده نمیکنند. در بعضی موارد آنها از افزونههایی استفاده میکنند که با حذف تبلیغات سرعت دسترسی آنها به اینترنت را افزایش میدهند. افزونههایی که از دادههای آنها در یک لایه ایمن محافظت به عمل میآورند، افزونههایی که پهنای باند آنها را حفظ میکنند و در نهایت امنیت خصوصی آنها را تضمین میکنند. این سلسله عوامل باعث میشود تا شرکتها به دنبال تاکتیکهای جدیدی در این زمینه باشند. واشنگتن پست و Slate امیدوار هستند سرعت دسترسی به سایتهای آنها افزایش یابد، برای این منظور آنها امیدوار هستند مردم از مسدودکنندگان تبلیغات استفاده کنند به دلیل اینکه سرعت نمایش صفحات آنها افزایش پیدا کرده و سایتهای آنها در آینده همواره در فهرست سفید قرار بگیرند. آنها بر این باور هستند که مسدودکنندگان تبلیغات میتوانند مانع آلوده شدن سیستم کاربران به بدافزارها شود. مشکلی که در گذشته به شکل تهدید جدی امنیت کاربران را به مخاطره میانداخت. این مسئله باعث میشود تا اعتماد به نفس کاربران در برخورد با تبلیغات و مسدود کردن تبلیغات افزایش پیدا کند. این رویکرد بهآرامی در جریان است و بسیاری از شرکتها سعی میکنند از تقابل مستقیم با بازدیدکنندگان خود اجتناب کنند. ایال ابل، رئیـس بخــش بــرنامــهریــزی Gawker Media در اینخصـوص گفتــه است: «اگر مشتریان ما خواستار مسدود شدن تبلیغات باشند، در نتیجه ما هیچ انتخابی در این زمینه نداریم و به آنها اجازه میدهیم هیچ تبلیغی را مشاهده نکنند. من نمیتوانم چنین موقعیتی را متصور شوم که Gawker Media به خوانندگان خود بگوید شما توانایی خواندن محتوای ما را ندارید، به دلیل اینکه از یک مسدودکننده تبلیغات استفاده کردهاید.»
جنبههای روانی داستان
هر چند شرکتهایی همچون Gawker Media سعی میکنند در این زمینه عدالتخواهی را سرلوحه کار خود قرار دهند و به عقاید بازدیدکنندگان خود احترام بگذارند. اما بهخوبی از این موضوع اطلاع دارند که باید بین کنترلی که به کاربرانشان میدهند تا آنچه تمایل دارند مشاهده کنند و روشهایی که با استفاده از آنها موفق به جذب سرمایه میشوند، تعادلی به وجود آورند. آنچنان که پیشتر اشاره کردیم نرمافزارهای مسدودکننده به کاربران اجازه میدهند بدون مشاهده تبلیغات به مشاهده محتوا بپردازند، اما از طرفی بعضی از برنامهنویسان نرمافزارهای ضدتبلیغی با معضلی به نام عذاب وجدان روبرو میشوند. بهطور مثال، مارکو آرمنت از زمانی که برنامه مسدودکننده تبلیغات را در iOS قرار داد، به نوعی درگیر این معضل بود. Peace تنها دو روز در فروشگاه اپل قرار داشت و بعد از دو روز سازنده تصمیم گرفت این برنامه را از روی فروشگاه اپل بردارد. او در اینباره در وبلاگ خود نوشته است: «دستیابی به این مهم برای من موفقیتهای زیادی به همراه داشت.، اما احساس خوبی درباره آن نداشتم. هیچگاه نمیتوانستم این وضعیت روانی را پیشبینی کنم.» او در بخشی از پست خود نوشته است: «کسانی که من نرمافزارم را به آنها فروختهام، میتوانند پول خود را پس گیرند. نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات، در حال راه رفتن روی لبه تیغ هستند. در حالی که آنها باعث آرامش خاطر صدها نفر میشوند، اما در مقابل به عده دیگری صدمه وارد میکند. افرادی که شاید سزاوار چنین صدماتی نباشند.»
این رخداد باعث شد تا اپل اعلام کند: «این برنامهنویس از روی میل و اراده خود تصمیم گرفته است، بازپرداختی را به افرادی که Peace را خریداری کردهاند اهدا کند. این کار باعث میشود تا آرمنت خوشحال شود.» او در ادامه به مردم توصیه کرده است از مسدودکنندگانی همچون Purfiy، Ghostery یا Crystal استفاده کنند. آرمنت درباره نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات گفته است: «نرمافزارهای مسدودکننده تبلیغات با همه آگهیها به یک شکل رفتار میکنند، مگر آنکه این تبلیغات در فهرست سفید نرمافزار قرار داشته باشد.»
ماهنامه شبکه را از کجا تهیه کنیم؟
ماهنامه شبکه را میتوانید از کتابخانههای عمومی سراسر کشور و نیز از دکههای روزنامهفروشی تهیه نمائید.
ثبت اشتراک نسخه کاغذی ماهنامه شبکه
ثبت اشتراک نسخه آنلاین
کتاب الکترونیک +Network راهنمای شبکهها
- برای دانلود تنها کتاب کامل ترجمه فارسی +Network اینجا کلیک کنید.
کتاب الکترونیک دوره مقدماتی آموزش پایتون
- اگر قصد یادگیری برنامهنویسی را دارید ولی هیچ پیشزمینهای ندارید اینجا کلیک کنید.
نظر شما چیست؟