بحث‌های حقوقی و حسابداری درباره کارانه همیشه به عنوان یکی از سوال‌های پرتکرار کارگران و کارفرمایان بوده است. به همین دلیل بر آن شدیم تا در مطلبی به جزییات کارانه و بیمه و مالیاتی که در سال 98 به آن تعلق می‌گیرد بپردازیم.
کارانه چیست؟
اصلاحاتی مانند کارانه، پاداش بهره‌وری، پاداش پیشرفت کار و … که تا حدی مشابه‌اند مربوط به نوعی پرداخت مالی غیر از حقوق می‌شود که طبق تعریف هر شرکتی برحسب میزان سودی که از فروش مازاد و یا تولید خود بدست می‌آورد آن را بین پرسنل تقسیم می‌کند. پرداخت کارانه یکی از روش‌هایی است که سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از آن حقوق بیشتری را به کارکنان خود بدهند بدون اینکه آن افزایش حقوق روی سنوات، عیدی و موارد دیگر تاثیر بگذارد.
کارانه در واحدها و سازمان‌های مختلف به مدیران این آزادی عمل را می‌دهد که اضافه کار کارکنان واحد خود را کم یا زیاد کند. این میزان معمولا روی حقوق دریافتی پرسنل تاثیر زیادی دارد و می‌تواند دریافتی یک شخص را تا حد زیادی متفاوت کند.
مدیر هر واحدی می‌تواند بر اساس پارامترهایی غیر از کارکرد مانند اضافه کاری، تعطیل کاری، حق کشیک، حق شیفت و … کارانه پرسنل را مشخص نماید.
قابل ذکر است که حق‌الزحمه و پاداش یا کارانه موضوع‌هایی هستند که همواره در تعیین مرز میان آنها اختلاف نظر وجود دارد.
آیا کارانه حقوق مشمول کسر حق بیمه تامین اجتماعی می باشد ؟
پرداختی‌های مشمول حق بیمه هر ساله توسط سازمان تامین اجتماعی منتشر می‌شود.
در سال 98 هم کارانه و مزایایی که مشمول کسر بیمه تامین اجتماعی نمی‌باشند از سوی این سازمان اعلام شد. کارانه و مزایایی که مشمول کسر بیمه نیستند طبق آخرین بخشنامه تامین اجتماعی در سال 98 به شرح زیر می‌باشند:
کارانه و مزایایی که مشمول کسر حق بیمه نیست
- بازخرید ایام مرخصی
- هزینه عائلمه مندی
- هزینه سفر و فوق‌العاده مأموریت
- عیدی
- مابه‌التفاوت کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری
- حق شیر
- پاداش نهضت سواد آموزی
- حق‌التضمین (کسر صندوق)
- خسارت اخراج و مزایای پایان کار
بجز موارد یاد شده تمام مزایای نقدی که تحت هر عنوان به صورت مزد، حقوق، کارمزد و یا کارآموزی به بیمه شده پرداخت می‌گردد، در صورتی که از حداقل حقوق و مزایای سال مربوطه کمتر نباشد، مشمول کسر حق بیمه است.
بنابراین آن چه از حقوق و دستمزد و کارانه که به شرح زیر است مشمول کسر بیمه تامین اجتماعی می‌باشد:
کارانه و حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه:
- حقوق، دستمزد و کارمزد
- پورسانت و اضافه کار
- مزد ایام تعطیل و مرخصی
- اضافه کار، شب کاری و نوبت کاری
- فوق‌العاده خارج از مرکز
- فوق‌العاده انجام کارهای سخت و زیان آور
- کمک هزینه خواربار و مسکن
- مزد ایام تعطیل و مرخصی استحقاقی
- فوق‌العاده‌های ثابت و مانند آنها
- پاداش به جز مواردی که مشمول کسر حق بیمه نیست
با توجه به موارد ذکر شده آنچه به عنوان مزایای مشمول بیمه می‌باشد ارتباطی با نقدی یا غیر نقد بودن آن ندارد و بن خواربار و بن نقدی کارگری هم جزو موارد مشمول بیمه می‌باشد. جمع مواردی که مشمول بیمه هستند بایستی در 7% ضرب شوند تا حق السهم بیمه پرداختی کارمند مشخص شود و از حقوق وی کسر گردد.
تبدیل کارانه مشمول بیمه به کارانه غیر مشمول
گاهی می‌توان بخشی از کارانه مشمول بیمه را با روش‌های خاصی به عنوان کارانه غیرمشمول در لیست حقوق و دستمزد وارد کرد. البته برای این کار باید مستنداتی داشته باشید. یعنی هنگام حسابرسی این پاداش یا کارانه‌ها مدارکی باید وجود داشته باشد که اثبات نکند این مزایا جزئی از حقوق کارکنان است و شما برای فرار از بیمه نام پاداش روی آن گذاشتید. برای مثال باید مصوبه هیات مدیره و یا مصوبه اداره کار داشته باشید و یا اثبات شود که آن پرداختی برای فرد خاص عدم استمرار داشته است.
به موجب ماده ۸۲ و ۸۳ قانون مالیات‌های مستقیم؛ درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر(اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیرنقد تحصیل می‌کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است. اما آنچه مسلم است این است که همه حقوق و مزایا و همچنین کارانه مشمول مالیات نمی‌باشد. آن بخش از دریافتی کارکنان که مشمول پرداخت مالیات نیست به شرح زیر است:
کارانه و مزایایی که مشمول مالیات نیست
- فوق‌العاده ماموریت در صورتیکه مرتبط با فعالیت شرکت و ۵۰ کیلومتر از محل اصلی شرکت دور و یا ناچار به توقف شبانه جهت انجام کار موقت باشد
- سنوات خدمت کارکنان
- دو هفتم بیمه سهم کارگر
- وجوه پرداختی بابت فوت، بازنشستگی، از کار افتادگی، استعفای کارگر
- وجوه پرداختی بابت حقوق ایّام مرخصی استفاده نشده حقوق بگیران
- یک‌دوازدهم عیدی
- دو دوازدهم مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان
- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن
- پنجاه درصد مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته
- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیماً یا به وسیله حقوق بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.
- صد درصد حقوق پرسنل شاغل در مناطق آزاد تجاری
نظر شما چیست؟