آیا SD-WAN جایگزین MPLS خواهد شد؟

MPLS در مقابل SD WAN 

MPLS یک پروتکل کیفیت سرویس برای مدیریت تخصیص پهنای‌باند در ارتباطات اینترنتی است. در این پروتکل بسته‌ها برچسب‌گذاری می‌شوند تا مسیریابی راحت‌تر انجام شود. در حالت عادی هر کدام از بسته‌های آی‌پی به صورت جداگانه ارسال می‌شوند و باید به‌‌طور جداگانه بررسی و مسیریابی شوند. در MPLS هر بسته برچسب‌گذاری شده و در یک کلاس مشخص شده قرار می‌گیرد. در ادامه مسیریابی در شبکه بر مبنای برچسب‌ها انجام می‌شود. روترها، بسته‌ها را در یک جدول نگه‌داری می‌کنند و خیلی سریع برچسب‌ها را مرتب و ارسال می‌کنند. به همین دلیل نیازی نیست تک تک بسته‌ها بررسی شوند. با استفاده از MPLS اپراتورهای شبکه می‌توانند خدمات مختلفی مانند ترافیک بلادرنگ (real time) و تضمین کیفیت سرویس (QoS) ارائه دهند (شکل 1).

شکل1. معماری شبکه MPLS
 

یک شبکه گسترده سازمانی (WAN) سرنام Enterprise Wide Area Network شبکه‌ای متشکل از کاربران یا شعب مختلف یک سازمان است که به لحاظ جغرافیایی می‌تواند در هر مکانی باشد. در سطح سازمانی، مدیریت شبکه گسترده پیچیده است و استفاده از MPLS برای اتصال این دفاتر به یکدیگر هزینه زیادی دارد. به‌طور مثال، می‌توان روترها را طوری پیکربندی کرد که از شبکه ترکیبی استفاده کنند (ترکیب MPLS و ارتباطات پهن‌باند)، اما پیاده‌سازی و ایجاد تغییرات در سیستم‌ها به راحتی انجام نمی‌شود. هدف شبکه گسترده نرم‌افزارمحور (SD WAN) پیاده‌سازی پیکربندی‌ها به شکل نرم‌افزاری است تا هزینه‌‌ها و پیچیدگی‌ها کم شود. SD WAN اجازه ساخت شبکه‌های مجازی در سطح سازمانی را ممکن می‌کند و مهم‌تر از آن هزینه‌ها و پیچیدگی‌های مرسوم مراکز داده را کم می‌کند. 

آیا SD WAN جایگزینی برای MPLS است؟

برای درک بهتر تفاوت‌های میان این دو فناوری اجازه دهید تمایزات موجود را بررسی کنیم.

•  SD-WAN یک فناوری پوششی (overlay) است.
•  MPLS یکی از گزینه‌های رایج زیرساختی برای اتصال شبکه SD-WAN به اینترنت، VPLS و سایر شبکه‌های موجود است. 

با توجه به این‌که SD-WAN و MPLS دو فناوری متفاوت هستند، منطقی نیست که بگوییم SD-WAN یاMPLS  قرار است جایگزین یکدیگر شوند. اگر SD-WAN قرار نیست جایگزین MPLS شود، این امکان وجود دارد تا MPLS را به حاشیه رانده و پایانی برای MPLS باشد؟ ممکن است فراگیر شدن SD WAN باعث کم‌رنگ شدن نقش MPLS در شبکه‌ها شود، اما به‌طور کامل باعث حذف MPLS نمی‌شود. سازمان‌ها بازهم برای مدت زمان طولانی از MPLS استفاده خواهند کرد، زیرا فناوری‌های جدید به مرور زمان جایگزین فناوری‌های قدیمی ‌می‌شوند (البته همان‌گونه که اشاره کردیم این دو فناوری دقیقا یکسان نیستند و قرار نیست هیچکدام حذف شوند).

هزینه و کارایی SD WAN

SD-WAN هنوز آن‌قدر فراگیر نشده که بتواند MPLS را از دور خارج کند، اما می‌تواند روند به‌کارگیری راه‌حل‌های مبتنی بر MPLS را ساده‌تر کند. سوال اصلی این است که باید ترافیک را از MPLS به اینترنت انتقال دهیم یا از SD-WAN استفاده کنیم؟ بستگی دارد. اگر به اینترنت با کیفیت و ارزان‌تری دسترسی دارید یا دلیل محکمی دارید، انتقال ترافیک از طریق MPLS به اینترنت توجیه‌پذیر است. اگر تمامی فعالیت‌های کسب‌وکارتان ابرمحور است، شاید عملکرد سرویس‌های MPLS جواب‌گوی نیاز حرفه‌تان نباشد. اگر یک برنامه حساس به تأخیر دارید که روی سخت‌افزارهای سریعی اجرا می‌شود لازم است به کیفیت و سرعت ترافیکی که قرار است به اینترنت ارسال شود دقت کنید، زیرا کوچک‌ترین وقفه اختلالات جدی به وجود می‌آورد. به همین ترتیب، اگر یک تجارت بین‌المللی با صدها نمایندگی در خارج از کشور دارید، مطمئناً با انتقال ترافیک شرکت از MPLS به اینترنت، می‌توانید در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنید، اما اگر نمایندگی‌ها داخلی هستند، لینک‌های MPLS برای تبادل اطلاعات با اینترنت باعث افزایش هزینه‌ها می‌شوند، به همین دلیل شرکت‌ها به سراغ راه‌حل سومی می‌روند که به‌کارگیری یک شبکه‌ ترکیبی است.

شبکه‌های ترکیبی (Hybrid Networks)

در روش هیبریدی سازمان‌ها با کمک SD-WAN یک اتصال به MPLS و اینترنت تعریف می‌کنند، اما روش فوق خالی از اشکال نیست، زیرا برخی از مزایای بالقوه هر دو فناوری (از نظر هزینه، سرعت نصب و عملکرد) در زمان ترکیب شدن از بین می‌روند. یک شبکه هیبریدی، تلفیقی از فناوری‌های مختلف همچون MPLS، VPLS و سایر فناوری‌های در دسترس ارائه شده توسط شرکت‌های مخابراتی است تا بهترین کیفیت ممکن به دست آید. با این‌حال، به‌کارگیری فناوری‌های مختلف به معنای افزایش هزینه‌ها است. زمانی‌که تصمیم می‌گیرد از سرویس‌های ارائه شده توسط شرکت‌های مخابراتی مختلف استفاده کنید باید از SD-WAN به عنوان واسطی برای شبکه ترکیبی استفاده کنید. 

عملکرد و بازدهی 

اجازه دهید به بازدهی MPLS نگاهی داشته باشیم. فرض کنید یک سرویس اینترنت و یک MPLS داریم که از نظر زمان تأخیر و سرعت یکسان هستند. در این حالت استفاده از اینترنت مستقیم یک شرکت مخابراتی بهتر از MPLS است. فرض کنید کسب‌وکار شما باید به‌طور دائم به اینترنت متصل باشد. در این حالت اگر از یک شرکت مخابراتی برای اتصال نمایندگی‌ها به یکدیگر استفاده ‌کنید، ترافیک‌ بین شعب خود به خود از طریق تجهیزات آن شرکت مخابراتی انتقال پیدا می‌کنند و نیازی نیست به فکر انتقال ترافیک داخلی توسط تجهیزات خاص باشید. در حالی‌که اگر از MPLS استفاده کنید برای انتقال ترافیک‌ باید تجهیزات گران‌قیمتی در مرکز شرکت داشته باشید تا بتوانید ترافیک را از یک لینک MPLS به لینک دیگر انتقال دهید. 

نرم‌افزارهای SaaS به سمت اینترنت در حرکت‌اند

زمانی که دسترسی به زیرساخت‌ها و برنامه‌های ابرمحور به شکل دسترسی مستقیم و از طریق اینترنت انجام شود، مشتریان یا کارمندان می‌توانند به بهترین شکل از خدمات کاربردی استفاده کنند و مدیریت زیرساخت‌ها از راه دور با سهولت انجام می‌شود. به‌طور سنتی، ترافیک برنامه‌های SaaS (نرم‌افزار به عنوان سرویس) از سوی کارمندان شعب یک سازمان و از طریق MPLS به مرکز عملیات شرکت انتقال پیدا می‌کند و در آن‌جا به اینترنت ارسال می‌شود. این فرآیند انتقال ترافیک دو مرحله‌ای یک تاخیر دو مرحله‌ای به وجود می‌آورد که باعث می‌شود عملکرد شبکه کاهش پیدا کرده و دسترسی کاربران به سرویس‌ها محدود شود.
تجهیزات SD-WAN به گونه‌ای پیکربندی می‌شوند تا ترافیک فوق را تشخیص داده و مستقیماً داده‌ها را از سایت‌های (شعب) راه دور به اینترنت منتقل کنند. رویکرد فوق به میزان قابل توجهی باعث کاهش استفاده از MPLS خواهد شد. ارائه‌دهندگان خدمات MPLS با ایجاد ارتباطی امن و خصوصی بین سایت‌های مختلف سعی می‌کنند این مشکل را برطرف کنند، اما واقعیت این است که شبکه‌های خصوصی مبتنی بر MPLS همواره کمی ‌عقب‌تر از فناوری‌های نوین همچون SD-WAN حرکت می‌کنند، زیرا راه‌اندازی یک برنامه بر بستر ابر از طریق ارتباط مستقیم با اینترنت (SD WAN) فرآیند کم دردسرتری است تا اینکه ارتباط از طریق یک شرکت واسط (لینک MPLS) انجام شود. 

راه‌اندازی یک مکانیزم ارتباطی مبتنی بر SD WAN

هنگامی‌که SD WAN را به عنوان بستر ارتباطی سایت‌های خود انتخاب می‌کنید باید بدانید که راه‌اندازی اولیه این ارتباط نسبتاً زمان‌بر است. همچنین، راه‌اندازی یک سایت جدید و اتصال آن به مرکز با استفاده از SD WAN نسبت به MPLS دشوارتر است. راه‌اندازی یک اتصال جدید از نوع فیبر ماه‌ها طول می‌کشد، برای یک لینک EFM چند هفته و یک لینک مستقیم با پهنای باند ثابت حدود دو هفته زمان نیاز است. از آن‌جایی که راه‌اندازی یک SD WAN نسبت به سایر مکانیزم‌های ارتباطی زمان‌برتر است، باید گفت در این زمینه SD WAN  عقب‌تر از MPLS است. البته SD WAN می‌تواند نقش یک رابط را در پیکربندی سایت جدید داشته باشد. اگر زمان کافی ندارید و می‌خواهید سریع‌تر سایت خود را راه‌اندازی کنید، گزینه دیگری در اختیار دارید که برقراری ارتباط بی‌سیم 4G-LTE است. اگر تمامی شرایط مهیا باشد پیاده‌سازی این ارتباط تنها در چند روز انجام می‌شود. معمولاً تازه‌کارها این نوع ارتباط را نمی‌پسندند چون اطلاع دقیقی درباره آن ندارند، اما روش فوق اجازه می‌دهد، یک سایت در مدت زمان دو روز راه‌اندازی شده و قادر به پشتیبانی از ۶۵۰ کاربر است. برخی از ارائه‌دهندگان ارتباط SD WAN ادعا می‌کنند که مشتریان آن‌ها می‌توانند یک سایت جدید را در عرض چند دقیقه راه‌اندازی کنند، در حالی که فرآیند پیاده‌سازی MPLS ماه‌ها طول خواهد کشید، اما قیاس فوق چندان صحیح نیست. 

SD WAN و شبکه‌های هیبریدی ارزان‌تر هستند

در گذشته قیمت یک سرویس IP VPN از یک سرویس اینترنت مستقیم گران‌تر بود، اما امروزه قیمت این دو نوع سرویس داخل کشور نسبتاً یکسان هستند. به‌طور مثال در ایران، یک پورت ۵۰ مگابیت بر ثانیه می‌تواند در حد یک لینک MPLS کارایی داشته باشد. در مورد انتقال داده‌های بین‌المللی وضعیت فرق می‌کند؛ در این حالت یک لینک MPLS بین‌المللی می‌تواند گران‌تر از یک لینک اینترنت در خارج از کشور باشد. این موضوع را هم در نظر بگیرید که با استفاده از اینترنت مستقیم شما دیگر قدرت مدیریتی را که MPLS ارائه می‌دهد نخواهید داشت. گاهی اوقات این استدلال مطرح می‌شود که با استفاده از SD WAN می‌توان از پهنای‌باند چند لینک، همزمان استفاده کرد که این مطلب صحیح است و حتا ممکن است است از نظر مالی نیز بهتر باشد،  اما شما برای این کار نیاز به یک روتر گران قیمت‌تر برای اتصال همزمان و همچنین تقسیم بار روی روتر دارید. از طرف دیگر مثلا ۵ لینک اینترنت مطمئنا ۵ برابر احتمال خرابی و قطعی دارند.

مدیریت و کنترل SD WAN راحت‌تر است

این حرف صحیح است، اما باید دید که آیا یک اتصال مدیریت شده از یک شرکت مخابراتی تهیه کرده‌اید یا از رویکرد DIY استفاده می‌کنید (رویکردی که در آن تمامی‌کارهای مدیریت لینک توسط خود مشتری انجام می‌شود). اگر از DIY استفاده می‌کنید باید تمامی‌کارها از جمله خرید روتر، پیکربندی، تقسیم پهنای‌باند، مدیریت و نگهداری شبکه را خودتان انجام دهید که به نظر دشوار است، زیرا برای انجام چنین کاری در یک سازمان به یک تیم IT ماهر نیاز است. اگر نمی‌خواهید از روش بالا استفاده کنید باید بدانید که عملکرد و نوع ارتباط SD WAN سود زیادی برای شما دارد و همچنین در صورت داشتن سایت‌ها و نمایندگی‌های بین‌المللی این سود بیشتر هم می‌شود. از طرف دیگر با رویکرد DIY یک سطح بالای مدیریتی توسط تیم فناوری اطلاعات، در سازمان شما ایجاد می‌شود که یک مزیت بزرگی است. با خرید یک SD WAN شما یک لینک ۲۴ ساعته و هفت روز در هفته دریافت می‌کنید؛ لینکی که برای مدیریت و نگهداری آن نیاز به انجام هیچ کاری ندارید. یعنی اگر یکی از سایت‌ها دچار اختلال شود، شرکت مخابراتی ارائه‌دهنده SD WAN زود متوجه می‌شود و سریعاً مشکل را ربرطرف می‌کند.

نتیجه‌گیری

در دنیای ارتباطات، لینک‌ها و دسترسی‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام مزایا و کاستی‌های خود هستند. در مورد این لینک‌ها همواره مطالبی عنوان شده که برخی از آن‌ها توسط افراد غیرمتخصص بیان می‌شود. ارتباط SD WAN نوعی مکانیزم ارتباطی جدید است که بیشتر برای شرکت‌هایی مناسب است که دارای نمایندگی‌ها و سایت‌ها زیادی در مناطق مختلف هستند. این نوع ارتباط دارای معایب و مزایایی است که برخی از آن‌ها را بررسی کردیم و متوجه شدیم که از نظر هزینه، انعطاف‌پذیری و مدیریت خوب است، اما از نظر سرعت راه‌اندازی ضعیف عمل می‌کند. در مجموع باید بگوییم که انتظار می‌رود استفاده از MPLS کم شود، اما خطر منسوخ شدن آن‌را تهدید نمی‌کند.