هر آنچه باید در مورد نمایشگرهای 4K (یا UltraHD) بدانید

خوش‌بختانه امروز وضعیت خیلی بهتر شده است، اما تعویض صفحه‌نمایش فعلی با یک مدل 4K هنوز هم دردسرهای خاص خود را دارد و باید برای این جابه‌جایی قدری برنامه‌ریزی کرد. هر چيزی از نوع کابل گرفته تا برنامه‎هایی که شما روزانه از آن‌ها استفاده می‎کنید می‎تواند در نهایت تاثیر بسیار زیادی بر عادات استفاده شما از کامپیوتر داشته باشد. در ادامه نکاتی که شما باید قبل از خرید یک نمایشگر 4K به آن توجه داشته باشید را بررسی خواهیم کرد.

دقت تصویر UltraHD

صفحه‌نمایش‎های کامپیوتر UltraHD 4K که به نمایشگرهای 4K2K هم معروف هستند از میلیون‎ها پیکسل تشکیل شده‎اند.

یک صفحه‌نمایش Full HD با دقت تصویر 1920x1080 پیکسل از حدود 2.1 مگاپیکسل تشکیل شده است و این در حالی است که یک صفحه‌نمایش کامپیوتر 4K متعارف از دقت تصویر 3840x2160 پیکسل یا به عبارتی 8.3 مگاپیکسل برخوردار است. پس، دقت تصویر در این نمایشگر دو برابر و تعداد پیکسل‎ها تقريبا چهار برابر نسل قبلی است. باقی چیزها در هر دو نسل برابر هستند.

نمایشگرهای 4K می‌توانند تصاویر دقیق‌تر و واضح‌تری را توليد کنند. این دقت تصویر بالاتر همچنین این امکان را به کاربر می‎دهد که عکس‌های 8MP (یا کوچک‌تر) را بدون نیاز به تغییر اندازه مشاهده یا ویرایش کند و سایر محتوای 4K را نیز در همان اندازه طبیعی خود مشاهده کند. این موضوع برای اکثر کاربران کامپیوتر شخصی چندان مهم نیست، اما برای کاربران حرفه‎ای خلاق که برای دقت و ظرافت اهمیت زیادی قائل هستند، کار با تصاویر تغییر اندازه داده نشده چشم‌انداز شگفت‌انگیزی را به ارمغان می‎آورد.

در اغلب اوقات بهره‌مندی از توان یک نمایشگر 4K برای کارهای کامپیوتری روزانه مثل وب‌گردی، کار با برنامه‎هایی شبیه آفیس یا حتی با راهکارهای کارت‌های گرافيک امروزی ضروری به نظر نمی‎رسد. در بعضی شرایط داشتن این اندازه پیکسل مشکل‌ساز هم می‎تواند باشد. علاقه‌مندان به بازی‎های کامپیوتری به یک کارت گرافیک قدرتمند نیز نیاز پیدا خواهند کرد تا بتواند از عهده اجرای نرخ فریم‌های بازی 4K برآید.
برای مثال در یک بازی نسبتا سنگین مثل Crysis 3، حتی یک کارت گرافیک قدرتمند مانند GeForce GTX 980 هم زمانی که تنظیمات کیفیت تصویر بازی روی حداکثر قرار داده شده باشد، تنها می‎تواند 16 تا 20 فریم در ثانیه را گردآوری کند. با وجود این، استفاده از دو کارت گرافیک GeForce GTX 980 در وضعیت SLI می‎تواند تا مرز 30 فريم در ثانیه را نیز پشتیبانی کند. اما اگر لازم است که تنها از یک کارت گرافیک استفاده شود، تنها کارت Nvidia Titan X و  AMD dual-GPU Radeon R9 295x2 قادر به اجرای بازی‎های پیشرفته در دقت تصویر 4K هستند. علاوه بر این، معمولا نرخ فریم‌ها بیش از 30 فریم بر ثانیه هستند و خیلی از بازی‎ها را باید با 60 فریم بر ثانیه اجرا کرد.

استفاده از نمایشگرهایی که از فناوری Nvidia G-Sync و AMD FreeSync پشتیبانی می‎کنند نیز می‎تواند به علاقمندان بازی کمک کند تا بازی‎ها را در نرخ فریم‎های پایین‌تر روان‎تر اجرا کنند. 

نمایشگرهای دوگانه و انواع پنل‎ها

همچون سایر نمایشگرهای کامپیوتر، نمایشگرهای 4K رایج هم از انواع مختلفی از پنل‎ها استفاده می‎کنند: TN  ،(In-Plane Switching) IPS م(Twisted Nematic) و IGZO م(Indium Gallium Zinc Oxide) از جمله آن‎ها هستند. قیمت پنل‎های TN از همه کمتر، بعد IPS و بعد از آن پنل‎های IGZO از همه گران‎تر هستند.

• پنل‎های TN بیشتر برای بازی و کاربران فعال‌تر مناسب‌اند چون زمان پاسخ‎دهی (Response Time) سریع‎تری را ارائه می‎کنند اما دقت و صحت رنگ و زاویه دید در آن ها چندان مناسب نیست. به همین دلیل، برای کاربران حرفه‎ای چندان مناسب نیستند.
• پنل‎های IPS از زاویه دید و توانایی تولید رنگ بسیار خوبی برخوردار هستند، اما زمان پاسخ‎دهی در آنها تا حدودی از پنل‎های TN کمتر است. برای مقايسه، اخیرا ایسر نمایشگرهای جداگانه 2560x1440 FreeSync و G-Sync را عرضه كرده است. زمان پاسخ‎دهی در نمایشگر FreeSync مبتنی بر TN یک میلی ثانیه است، در حالی که این زمان در نمایشگر G-Sync مبتنی بر IPS به چهار میلی ثانیه می‎رسد.
• پنل‎های IGZO از نوع متفاوتی از ترانزيستور (به جای سیلیکون غیرمتبلور یا aSI رایج‎تر) در پنل TFT backplane بهره مي‎برند که همین امر سبب کاهش مصرف انرژی و بهم ریختگی کمتر در پیکسل‎ها  می‎شود که برای استفاده در صفحه‌نمایش‎های پر تراکم مثل نمایشگرهای 4K  ایده‌ال است.

انتخاب نوع پنل مناسب به میزان بسیار زیادی به نوع کاری که انجام می‎دهید بستگی دارد، اما اگر شما زاویه دید بهتر و دقت و صحت رنگ بیشتر را به کمی‎ زمان پاسخ‎دهی سریع‌تر ترجيح مي‎دهيد، ما به شما  پنل‎های IGZO را پیشنهاد می‎کنیم. البته اگر قیمت اولويت اول شما نباشد.

نرخ نوسازی (Refresh Rate) در پنل‎های 4K  یکی دیگر از عواملی است که باید به آن توجه داشت. در حال حاضر اغلب نمایشگرهای 4K  مقرون به صرفه موجود در بازار نرخ نوسازی 30Hz را ارائه می‎کنند. میزان نرخ نوسازی در نمایشگرهای سطح بالا معمولا 60Hz است و نمایشگرهای سريع مخصوص بازی هم می‎توانند تا سرعت 144Hz بالا بروند. اگر چه بعضی از کاربران معتقدند که نرخ نوسازی 30Hz به اندازه کافی برای ویرایش ویدیو و عکس سریع هست، اما تجربه کار با یک نمایشگر 30Hz  می‎تواند آزاردهنده باشد. حرکت ماوس و پنجره ها نامنظم است و آن تجربه نرم و روانی که با نمایشگرهای 60Hz  (یا سریع تر) به آن عادت داشتهایم را در اینگونه نمایشگرها از دست خواهیم داد. اگر برایتان امکان‌پذیر است، حتما به سراغ یک نمایشگر 60Hz  یا بالاتر برويد.

یک چیز عجيب و غریب دیگر که در خیلی از نمایشگرهای 4K دیده می‎شود این است که سیستم آنها را به عنوان دو نمایشگر که هر کدام دقت تصویر 1920x2160 پیکسل دارند، شناسایی می‎کند. بسیاری از نمایشگرهای جدید 4K که به تازگی عرضه شده‎اند از یک قابلیت تغییر اندازه داخلی برخوردار هستند که می‎توانند دقت تصویر 4K واقعی را تولید کنند. نمایشگرهای قدیمی‎تر نیاز دارند تا به یک سیستم با دو کابل HDMI یا DisplayPort  متصل شوند یا با استفاده از یک کابل DisplayPort به کارت‎های گرافیکی که توانایی پشتیبانی از قابلیتی به نام multi-stream transport یا به اختصار MST دارند، متصل شوند تا به دقت 4K با نرخ نوسازی 60Hz دست پیدا کنند.

از آنجا که MST یک روش هوشمندانه برای دور زدن ضعف موجود در نمایشگرهای 4K اولیه بوده است، این فناوری ممکن است زمانی که شما در حال استفاده از نرم‌افزاری هستید كه به گونه‎ای طراحی شده تا تنها در یک صفحه‌نمایش در محیط چند نمایشگری اجرا شود (منوهای بازی‎های مخصوص کامپیوتر یک نمونه واضح از این نوع هستند) ضعیف عمل کند. برای این که با این گونه مشکلات مواجه نشوید، نمایشگری را انتخاب کنید که از یک رابط انتقال اطلاعات پشتیبانی کرده و دقت 4K واقعی را توليد می‎کند.

ملاحظات مربوط به کابل

اگر چه اکثرا روی کابل‎های DisplayPort شماره نسخه آن (مثل 1.1 یا 1.2) حک شده است. اما مشخصه‎های هر کابل به گونه‌ای طراحی شده که تمام کابل‎های دارای تاییدیه DP با تمام نمایشگرهای DP سازگار باشد. انتخاب یک کابل DisplayPort دارای تاییدیه این اطمینان را به وجود خواهد آورد که بین نمایشگر و کابل شما سازگاری کامل و بدون نقص برقرار است. متاسفانه در بازار انواع کابل‎های DP بدون تاییدیه وجود دارد و حتی بعضی از آن‌ها همراه با نمایشگرهایی از تولیدکنندگان سرشناس و معروف عرضه می‎شوند. شاید برایتان عجيب باشد اگر بشنوید همین کابل‎های تایید نشده می‎توانند چه مشکلات بزرگی را بوجود آورند.

خیلی از کابل‎های تایید نشده DP به پین 20 متصل می‎شوند که می‎تواند ولتاژ را به منبع تغذیه سیستم شما برگرداند. نتیجه کار می‎تواند خنده‌دار باشد: کارت گرافیک و نمایشگر ممکن است به طور تصادفی شروع به هماهنگ شدن با هم کنند، وقتی سیستم را خاموش می‎کنید دستگاه‌های USB (مثل صفحه‌کلید و ماوس) ممکن است روشن بمانند یا کل کامپیوتر شما دچار بی‎ثباتی شود. همچنین کابل‎های تایید نشده DP ممکن است تحمل پهنای باند لازم برای انتقال داده در یک نمایشگر 4K در فرکانس 60Hz را نداشته باشند و شما را مجبور کنند از نرخ نوسازی پایین‌تر استفاده کنید.
اگر نمایشگر 4K جدید شما به طور تصادفی دچار هر یک از مشکلات اشاره شده در بالا شد، اولین کاری که باید انجام دهید امتحان كردن یک کابل تایید شده DisplayPort جدید است.
کابل‎های HDMI هم مشکلات خاص خود را دارند. از آنجا که بعضی از نمایشگرهای 4K از پورت HDMI پشتیبانی می‎کنند و نسخه HDMI پشتیبانی شده توسط اکثر کارت‎های گرافیک HDMI 1.4 است، همین امر سبب می‎شود تا خروجی 4K شما به 30Hz محدود شود. کابل‎های جديد HDMI 2.0 این قابلیت را دارند تا از 4K با فرکانس 60Hz پشتیبانی کنند. البته باید هم نمایشگر و هم کارت گرافیک شما از این کابل پشتیبانی کنند. سری‎های 900 جدید کارت‎های گرافیک Nvidia از HDMI 2.0 پشتیبانی می‎کنند. در مجموع استفاده از نمایشگرهای 4K که از کانکتور DisplayPort استفاده می‎کنند، راحت‌تر است.

تغییر اندازه مقیاس صفحه در ویندوز

یکی دیگر از ملاحظات بزرگ دیگری که باید در مورد نمایشگرهای 4K به آن توجه داشت مقیاس اندازه DPI محیط دسکتاپ ویندوز است.
تراکم پیکسل در نمایشگرهای 4K مخصوص کامپیوتر موجود در بازار بسیار بالا است و از آنجا که  پیکسل‎ها بسیار کوچک هستند آیکون‎ها و متن موجود در صفحه نمایش وقتی در مقیاس 100 درصد استفاده می‎شوند، می‎توانند به میزان قابل توجه‎ای کوچک به نظر برسند. اضافه کردن میزان DPI در ویندوز می‎تواند اندازه پنجره برنامه‎ها و منوها را بزرگ‌تر کند تا بتوان آن‌ها را راحت‌تر خواند. البته با اضافه کردن مقیاس DPI تغییر اندازه همه برنامه‎ها به درستی انجام نمی‎شود. بعضی برنامه‎ها تار می‎شوند، در حالی که بعضی دیگر کوچک باقی می‎مانند یا تمام اجزای رابط کاربری آنها به درستی رندر نمی‎شود.

مایکروسافت درحال تلاش برای رفع مشکلات مربوط به تغییر مقیاس اندازه در ویندوز است و توسعه‌دهندگان را نیز وادار کرده تا مشکلات مربوط به نرم‌افزارهای خود را نیز برطرف کنند. اما تا آن روز، مشکلات پا برجا خواهند بود. قبل از تهیه یک نمایشگر 4K بررسی کنید که آیا برنامه‎هایی که بیشتر از آنها استفاده می‎کنید با نمایشگرهای دقت تصویر بالا سازگاری دارند یا خیر.