چرا تدریس زبان پایتون در دانشگاه‌ها محبوب شده است؟

ناگهان سوپراستار

سه سال پیش مقاله‌ای روی وبلاگ مجله ACM Communications منتشر شد که مورد توجه بسیاری از کارشناسان قرار گرفت و نشان می‌داد استفاده از زبان برنامه‌نویسی پایتون برای تدریس مبانی کامپیوتر در دانشگاه‌های امریکا محبوبیت خاصی پیدا کرده است. (2) کنجکاو شدم ببینم آیا با توجه به تاریخ انتشار مطلب (2014) هنوز هم این ادعا صحت دارد؟ پاسخ مثبت بود. چند سالی است که در بسیاری از دانشگاه‌های برجسته دنیا روندی آغاز شده است که به‌سمت جایگزین زبان جاوا و سی پلاس پلاس با زبان پایتون برای تدریس مبانی کامپیوتر و برنامه‌نویسی حرکت می‌کند. جالب اینکه، از نظر فنی کامپایلر زبان پایتون از زبان‌های جاوا و سی پلاس پلاس و سی شارپ کندتر است و شاید این سؤال پیش بیاید که اگر از نظر سرعت، این زبان به رقبایش ارجحیت ندارد، دلیل این همه توجه به پایتون در محافل دانشگاهی چیست؟

آسان‌سازی آموزش برنامه‌نویسی

زبان‌های جاوا و سی پلاس پلاس همچنان مهم هستند و چون در بازار کار هنوز ابزارهای جاافتاده‌ای محسوب می‌شوند، تدریس دست‌کم یکی از آن‌ها در دانشگاه ضروری به نظر می‌رسد. اما گویا از زمان ترویج زبان‌های شی‌گرا در دانشگاه انتقادها نسبت به دشواری فهم این زبان‌ها برای دانشجویان مبتدی کم نبوده است. زبان پایتون نیز البته یک زبان شی‌گرا است، ولی دستور زبان و فرمت ساده‌تری دارد که به زبان‌های فانکشنال مثل فرترن یا بیسیک شبیه است. به همین دلیل، برای تدریس مبانی کامپیوتر در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار گرفته است. اینکه دانشگاه‌ها با آن ذات سخت‌گیر و مقرراتیشان به آسان‌سازی فهم اصول فنی و مهندسی توجه نشان داده‌اند، خود یک تحول جدید در سیستم آموزشی دانشگاه‌ها است. این اعتقاد وجود دارد که در شرایطی که فهمیدن منطق و طرز فکر الگوریتمی برای دانشجویان مبتدی چالش‌برانگیز است، درگیر کردن هم‌زمان آنان با یک چالش دیگر، یعنی دستور زبان پیچیده‌تر جاوا یا سی پلاس پلاس کاری غیرضروری است. از آنجا که پایتون نیز یک زبان شی‌گرا است، دانشجویان بعداً این فرصت را خواهند داشت تا با یادگیری یکی از زبان‌های شی‌گرای جاافتاده‌تر دانش خود را تکمیل کنند.

مطلب پیشنهادی

پایتون زبانی با ترکیب نحوی ساده و کارایی بالا

چرا یادگیری پایتون برای برنامه‌نویسان تازه‌کار کاملا ایده‌آل است؟

اهمیت «دانش داده‌ها»

ساده‌سازی تدریس مبانی کامپیوتر تنها دلیل رایج شدن پایتون نیست. پشت این روند یک نیرو محرکه قوی نیز در بازار فناوری اطلاعات وجود دارد: اهمیت روزافزون Data Science یا «دانش داده‌ها». این شاخه ترکیبی از رشته‌های «علوم کامپیوتر» و «مهندسی فناوری اطلاعات» آنقدر رشد کرده و آنچنان محبوبیت یافته است که  به‌تدریج به جمع پنج رشته پایه‌ای دیگر در دوره کارشناسی خواهد پیوست. (3) تحولات فناوری اطلاعات در 20 سال گذشته آنچنان سریع بوده است که اینکه استخراج اطلاعات از خروارها ترابایت داده تولید شده در این مدت به یک معضل بسیار بزرگ در این صنعت تبدیل شده است، چنانکه برای اصطلاح «دانش داده‌ها» یک اصطلاح بازاری به‌نام بزرگ داده رایج شده است. این علم مجموعه‌ای از تکنیک‌های پیشرفته ریاضی و الگوریتمی است که برای استخراج آمار و تحلیل از توده انبوهی از اطلاعات درست شده و ابزارها و متدهای خاص خود را دارد. زبان پایتون به‌دلیل برخورداری از کتابخانه غنی توابع ریاضی و سهولت کار با آن‌ها، جایگاه خاصی در محافل علمی و ریاضی پیدا کرده و در کنار زبان‌های MATLAB و R یکی از سه زبان محبوب برای کار در زمینه دانش داده‌ها است. آشنا کردن دانشجویان به‌ویژه در رشته دانش کامپیوتر به‌مثابه یک تیر با دو نشان است و دانشجویان تازه‌وارد مبانی کامپیوتر را با زبانی می‌آموزند که بعداً ابزار اصلی کارشان با داده‌ها نیز خواهد بود. به این ترتیب، مثل عقربه‌های ساعتی که حرکت خود را از عدد 12 به‌عنوان نقطه صفر شروع می‌کند و در پایان به همان نقطه برمی‌گردد، دانشجو با پایتون مسیر دانش کامپیوتر را شروع می‌کند و در پایان مسیر دوباره به همان ابزار برمی‌گردد.
در مقاله ویژه آنلاین همین شماره، جدولی از درس مبانی کامپیوتر در چند دانشگاه برجسته دنیا به همراه زبان برنامه‌نویسی و کتاب‌های درسی (رفرنس) مورد استفاده برای مقایسه علاقه‌مندان آورده شده است.

مطلب پیشنهادی

زبانی با سریع‌ترین رشد

چرا پیتون به انتخاب اول برنامه‌نویسان تبدیل شد

پی‌نوشت:

1. مقاله «آیا زبان روبی به انتهای مسیر خود رسیده‌ است» ماهنامه شبکه شماره 196ـ بخش کارگاه شبکه
2.  متن کامل این مقاله را می‌توانید از اینجا مطالعه کنید.
3.  برای آشنایی با پنج رشته پایه کامپیوتر در دانشگاه‌های دنیا به مقاله‌ای در همین زمینه در شماره 196 رجوع کنید.