چرا در زندگی باید تصمیم‌های سخت بگیریم؟

اقتصاد پایه، مقایسه کاربردی بین گزینه‌ها را به شما می‌آموزد. شما خصوصیات و ویژگی‌های گزینه اول را با خصوصیات و ویژگی‌های گزینه دوم مقایسه می‌کنید، آیا ممکن است این خصوصیات یکسان باشند؟ روث چانگ که در حوزه تصمیم‌گیری بسیار فعال است، در کنفرانس تدتاک نظریه‌ای را درباره چگونه تصمیم‌های سخت بگیریم، مطرح کرده است. او می‌گوید: «آنچه یک انتخاب را سخت می‌کند، نحوه برقراری ارتباط میان گزینه‌ها است. در یک انتخاب ساده، یک گزینه از گزینه دیگر بهتر است. در یک انتخاب سخت، یک گزینه از برخی جهات بهتر است و گزینه دیگر از برخی جهات دیگر و در کل هیچ گزینه‌‌ای بر گزینه دیگر برتری ندارد. شما نگران هستید و دائم به این فکر می‌کنید که آیا در شغل فعلی خود در شهر بمانم یا این که برای انجام کارهای چالش‌برانگیزتر به حومه شهر نقل مکان کنم، زیرا ماندن در شهر از برخی جهات بهتر است و رفتن به حومه از برخی جهات دیگر و به‌طور کلی هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد.»

به عبارت دیگر، همان‌گونه که از نامش پیدا است، انتخاب‌های سخت، چالشی و دشوار هستند، زیرا هر گزینه جذابیت‌های خودش را دارد. گزینه الف از برخی جهات بهتر است و گزینه ب از برخی جهات دیگر. این‌گونه نیست که این دو گزینه از دیدگاه ریاضی با هم برابر باشند. این دو از هم متفاوتند و به نوعی قابل مقایسه نیستند.

فرض کنید که شما دو شغل را در نظر دارید: یکی تدریس در تهران و دیگری یک شغل مالی در شیراز. هر کدام از آن‌ها جذابیت‌های خود را دارند و شما در فشار و تنگنا هستید که کدام را انتخاب کنید. از طرف شغلی که در شیراز به شما پیشنهاد شده تماس می‌گیرند و می‌گویند که می‌توانند 3 میلیون تومان اضافه‌تر از قبل به شما حقوق بدهند. اکنون به نظر می‌رسد این شغل بهتر است، زیرا قبل از این در دوراهی تصمیم‌گیری گرفتار بودید. اگر این‌گونه فکر می‌کنید متاسفانه باید بگوییم اشتباه کردید. موضوع این نیست که دو گزینه به لحاظ ریاضی برابر بودند اما اکنون دیگر برابر نیستند، زیرا عامل پول این معادله را بر هم زده است. این یک انتخاب سخت است چرا که هر دوی این شغل‌ها شامل مسیرهای متفاوت با خصوصیات متفاوت هستند. انتخاب، از نوع انتخاب سخت است، زیرا هر دو مسیر از جهات مختلف جذابیت خاص خود را دارند. به جای آن‌که به دنبال بهترین مسیر باشیم، می‌خواهیم زندگی خود را صرف یافتن یک مسیر خوب و از همه مهم‌تر، تعیین مسیر خاص خود کنیم. مسیر زندگی من بهتر یا بدتر از دیگران نیست. حتا بهتر یا بدتر از مسیرهای جایگزینی نیست که می‌توانستم طی کنم. این فقط یک مسیر متفاوت است و مسیر من به تعریف داستان زندگی من کمک می‌کند.

روث چانگ می‌گوید: «به یک انتخاب سخت که در آینده نزدیک با آن روبرو می‌شوید، فکر کنید. این انتخاب ممکن است بین دو شغل، هنرمند و حسابدار یا بین دو مکان برای زندگی، شهر یا حومه‌ی شهر، بین دو نفر برای ازدواج یا حتا زمانی باشد که می‌خواهید پس‌انداز خود را صرف امور خیریه کنید. این احتمال وجود دارد، انتخاب سختی که شما به آن فکر می‌کنید یک چیز بزرگ و سرنوشت‌ساز باشد که برای شما مهم است. انتخاب‌های سخت چیزی شبیه درد کشیدن، دندان درآوردن و دندان قروچه است، اما به نظر می‌رسد ما در مورد انتخاب‌های سخت و دشوار و نقشی که آن‌ها در زندگی ما دارند دچار کج فهمی شده‌ایم. درک گزینه‌های دشوار بیانگر قدرت پنهانی است که هر یک از ما در اختیار داریم.»

انتخاب‌های سخت به این دلیل که متفاوت هستند، دشوار به نظر می‌رسند، نه به این دلیل که یک گزینه بهتر از گزینه دیگر است. روث چانگ چند آزمایش فکری را پیشنهاد می‌دهد که روش‌های کلاسیک مقایسه گزینه‌ها در اقتصاد و روانشناسی را به چالش می‌کشند. او نشان می‌دهد که انتخاب‌های سخت با شرایط معمولی که یک انتخاب بهتر از دیگری است، فرق دارد. اما اگر یک انتخاب بهتر از دیگری نیست، معنای انتخاب‌ سخت چیست؟ در اینجا، دکتر چانگ عمیق‌ترین بینشی که در این زمینه شنیده شده است را ارائه می‌دهد: «وقتی با انتخاب‌های سخت روبرو هستیم، نباید سرمان را به دیوار بکوبیم و سعی کنیم بفهمیم کدام گزینه بهتر است. بهترین گزینه وجود ندارد. آنچه در انتخاب‌های سخت انجام می‌دهیم، بیشتر به خود ما بستگی دارد. افرادی که از قدرت‌های هنجار خود در انتخاب‌های سخت استفاده نمی‌کنند، افراد سرگردان و بی‌اراده هستند. همه ما چنین افرادی را می‌شناسیم. من به‌طور تصادفی به سمت وکالت سوق داده شدم. اما نتوانستم دفتر حقوقی خود را حفظ کنم. من اهل وکالت نبودم. افراد سرگردان به جهان اجازه می‌دهند تا داستان زندگی آن‌ها را بنویسند. آن‌ها اجازه می‌دهند فرایندهای پاداش و مجازات، نوع کار آنان را تعیین کنند. اما مهم‌ترین درسی که انتخاب‌های سخت می‌دهند این است که خوب فکر کنید با چه کاری می‌توانید کار قبلی خود را پشت سر بگذارید. فکر کنید طرفدار چه چیزی هستید و از طریق انتخاب‌های سخت به چه آدمی تبدیل خواهید شد. 

جدای از این‌که انتخاب‌های سخت منشاء رنج و ترس ما هستند، اما در واقع فرصت‌های گران‌بهایی هستند تا شرایط ویژه‌ای را تجربه کنیم و از معیارهای ساده‌ای که درستی و اشتباه بودن انتخاب‌های ما را مشخص می‌کنند و پول پای ثابت یکی از آن‌ها است، عبور کنیم. هنگامی که از این معیارها عبور کنیم و انتخاب‌های سخت را تجربه کنیم، این قدرت را خواهیم داشت تا بر مبنای سنجش خصوصیاتی که به‌ظاهر ناهمگون هستند بهترین تصمیمات را اتخاذ کنیم. به‌طور مثال، انتخاب کاری که هیچ علاقه‌ای در آن وجود ندارد، استرس‌زا است و فاصله زیادی تا محل سکونت دارد، اما در مقابل پول زیادی عایدمان می‌کند، بیان‌گر یک انتخاب سخت است که نشان می‌دهد پول یک معیار انتخاب مطلق نیست، بلکه تنها یکی از معیارهای ساده‌ای است که باید به آن دقت کنیم.»

این یک بینش باورنکردنی است. نباید از خودمان بپرسیم که آیا بهترین انتخاب‌، یا انتخاب درست یا حتا انتخاب خوب را انجام می‌دهیم. بلکه باید بپرسیم که من چگونه آدمی هستم و می‌خواهم چه نوع زندگی داشته باشم؟ طرفدار چه هستم و چه تصمیماتی باید بگیریم تا منعکس‌کننده شخصیت و خواسته‌ها و تمایلات من باشند. روی آنچه هستید و روی خواسته‌ها و تمایلات‌تان تمرکز کنید و انتخاب‌هایی سازگار با هویت خودتان انجام دهید. شما به تنهایی داستان زندگیتان را می‌نویسید. هر زندگی می‌تواند مجموعه‌ای از انتخاب‌های زیبا باشد. سعی کنید مجموعه انتخاب‌های شما در زندگی نه تنها زیبا، بلکه مطابق با شخصیت شما و ارزشمند باشد. چانگ می‌گوید، این انتخاب‌های سخت و دشوار هستند که به ما کمک می‌کنند بفهمیم، شخصیت ما چگونه است و به چه نوع زندگی تمایل داریم.