چگونه یک طراح تجربه کاربری (UX) شویم؟

طراحی تجربه کاربری چیست؟

شاید اصطلاح طراحی تجربه کاربری را شنیده باشید، اما آشنایی چندانی با آن نداشته باشید. تجربه کاربری (UX) سرنام User Experience به الگوهای رفتاری، نگرش‌ها و تعاملات کاربر درباره استفاده از یک محصول، سامانه یا سرویس خاص اشاره دارد. تجربه کاربری جنبه‌های کاربردی، تجربه شده، اثرگذار احساسی، معنادار و ارزشمند تعامل انسان، کامپیوتر و مالکیت محصول را شامل می‌شود. علاوه بر این، برداشت یک فرد از جنبه‌های مختلف یک سامانه مانند سودمندی، کاربری ساده و عملکرد نیز در گستره تجربه کاربری طبقه‌بندی می‌شوند. به عبارت دیگر، تجربه کاربری همان خاطره‌ای است که با استفاده از یک محصول، سامانه یا سرویس در ذهن کاربر نقش می‌بندد. بر مبنای این تعریف تجربه کاربری به زیر نظر گرفتن فعالیت‌های کاربران هنگام تعامل با وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها، محصولات و سایر فناوری‌ها با هدف ساخت محصولات و خدمات کارآمدی در آینده اشاره دارد. این‌که کاربر به‌طور حسی چه کارهایی در سایت، اپ یا محصول انجام می‌دهد، از چه چیزهایی خوشش می‌آید و از آن‌ها استقبال می‌کند و چه چیزهایی موجب رنجش او می‌شوند از جمله نکاتی هستند که طراحان تجربه کاربری آن‌را ارزیابی می‌کنند. طراحان تجربه کاربری در حقیقت نگرانی‌های خود را در مورد چگونگی تعامل کاربر با نرم‌افزار یا محصول در طراحی‌های خود لحاظ می‌کنند. با وجود همپوشانی‌های زیادی که بین طراحی UX (تجربه کاربر) و UI (رابط کاربری) وجود دارد، اما این دو تخصص کاملاً شبیه هم نیستند. سایت UsabilityGeek تجربه کاربری را این‌گونه توصیف می‌کند: «این مفهوم پیرامون تجربه کلی کاربر در کار با محصول یا خدمات یک شرکت است. بر همین اساس طراحی تجربه کاربری به پیش‌بینی آن‌چه کاربران در تعامل با خدمات یا محصولات به آن نیاز دارند و اطمینان از وجود برخی عناصر در رابط کاربری که امکان دسترسی، فهم و استفاده آسان برای انجام کارها را فراهم می‌سازند، اشاره دارد.»

طراح تجربه کاربری چه کارهایی انجام می‌دهد؟

اکنون که مفهوم طراحی تجربه کاربری را درک کردید، به سراغ پرسشی می‌رویم که تقریبا بیشتر کاربران آن‌را مطرح می‌کنند. طراح تجربه کاربری چه کاری انجام می‌دهد و مسئولیت‌های اصلی این شغل چیست؟

برای آن‌که مشخص شود تعامل انسان با یک نوع فناوری چگونه می‌تواند باشد، طراح تجربه کاربری انواع تحقیقات مختلفی انجام می‌دهد. این تحقیقات ممکن است شامل آزمایش و ارزیابی کاربر و آزمایش نسخه‌های مختلفی از یک محصول در چهارچوب‌های شناخته شده‌ای باشد که به آزمایش  A/B معروف هستند. در طی این فرآیند، طراح تجربه کاربری، می‌تواند پیش‌نویس اولیه یک محصول (نرم‌افزار) که شامل قاب‌های سیمی (الگوهای گرافیکی طراحی شده توسط نرم‌افزار است که نشان می‌دهند یک وب‌سایت یا برنامه‌کاربردی به چه مولفه‌های گرافیکی نیاز دارد و مکان قرارگیری آن‌ها در برنامه کاربردی یا وب‌سایت کجا است) هستند و  جنبه‌های ظاهری یک محصول را توصیف می‌کنند را طراحی کند. علاوه بر این، طراح تجربه کاربری کاربران بالقوه که ممکن است شرایط خاصی داشته باشند را در نظر می‌گیرد،‌ به‌طور مثال، افراد دارای معلولیت که ممکن است به قابلیت‌های خاصی برای استفاده بهتر از یک محصول نیاز داشته باشند. 

به‌طور کلی، یک طراح تجربه کاربری باید اطمینان حاصل ‌کند که تجربه طراحی او در جهت خلق یک محصول باعث می‌شود تا مصرف‌کنندگان تجربه مثبتی در زمان استفاده از یک محصول پیدا کنند. در برخی موارد، طراحی‌های انجام شده مورد پسند تعدادی از کاربران نیست، لذا تجربه کاربری سعی می‌کند سلایق مختلف را پوشش دهد. 

وظایف و روندهای روزمره یک طراح UX چیست؟

کارهای روزمره و معمول یک طراح UX شامل موارد زیر است:

• تحقیق درباره کاربر یا همان کاربرپژوهی (User Research) برای درک نیازها و نقاط ضعف مخاطب.
•  پیاده‌سازی یک سفر کاربری (User Journey)، مسیری که کاربران معمولی در زمان تعامل با نرم‌افزار یا محصول طی می‌کنند.
•  ساخت وایرفریم‌ها و نمونه‌های اولیه برای ارائه یافته‌ها و ایده‌های خود به دیگران.
•  همکاری با سایر اعضای تیم، شامل توسعه ‌دهندگان و طراحان رابط کاربری.
•  تجزیه و تحلیل نتایج و پیگیری اهداف و معیارها.

** یک مثال جالب در ارتباط با نقش طراح تجربه کاربری 

بانکی یک طراح UX را برای کمک به توسعه یک تجربه جدید از دستگاه خودپرداز استخدام کرده، زیرا در بیشتر موارد صف‌های طولانی برای استفاده از این دستگاه‌ها وجود دارد که باعث ناراحتی مشتریان می‌شود. به‌طور کلی، کاری که طراح تجربه کاربری در این زمینه انجام می‌دهد به شرح زیر است:

•  در مورد رابط برنامه‌نویسی ماشین‌های فعلی و این‌که تجربه انتظار کشیدن در صف برای مشتریان چگونه است، تحقیق می‌کند.
•  میانگین زمان انتظار در خودپردازهای سایر بانک‌ها را بررسی و مقایسه می‌کند.
•  نگاهی به برنامه‌ای که در دستگاه خودپرداز اجرا می‌شود، می‌اندازد و اگر راهی برای سرعت بخشیدن به زمان پردازش یا حذف برخی مراحل برای انجام تراکنش مشتریان باشد، آن‌را ارزیابی می‌کند. اگر طراح تجربه کاربری بر اساس اطلاعاتی که به دست آورده، بتواند به تیم توسعه‌دهنده کمک کند تا کل زمان تراکنش را کاهش دهند، زمان کلی انتظار برای هر مشتری هم کاهش می‌یابد. 

طراح UX به چه مهارت‌هایی نیاز دارد؟

مهارت‌هایی که پیشنهاد می‌شود به عنوان یک طراح تجربه کاربری داشته باشید به شرح زیر هستند:

•  مهارت در مشاهدات دقیق و مشتاقانه

طراحان تجربه کاربری نحوه تعامل مردم با فناوری‌ها را مشاهده می‌کنند و پیشنهاداتی برای بهبود تعاملات انسان و کامپیوتر یا انسان- محصول ارائه می‌دهند.

•  توانایی طراحی

طراحان تجربه کاربری باید بتوانند طرح اولیه‌ای که منجر به کدنویسی‌های موثر برنامه‌ها می‌شوند را به خوبی پیاده‌سازی کنند تا تصویرسازی واضحی آماده شود که توسعه‌دهندگان بر مبنای آن طرح‌ کدنویسی را انجام دهند. 

•  درک صریح و روشن از پروتکل‌های تحقیق

درک پروتکل‌های تحقیق باعث می‌شود تا طراحان ضمن استفاده از بهترین روش‌ها برای رسیدن به نتایج خود، بتوانند نظریه‌ها و فرضیه‌های خود را به‌طور خاص آزمایش کنند.

•  دانش اولیه در مورد زبان‌های برنامه‌نویسی

طراحان UX برای ارتباط با برنامه‌نویسان که باید طرح آ‌ن‌ها را درک و پیاده‌سازی کنند، به این دانش نیاز دارند. 

•  توانایی نوشتن میکروکپی

میکروکپی به متن‌های کوتاهی گفته می‌شود که در وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و محصولات یافت می‌شوند. برای مثال متنی که در صفحه خوشامدگویی، دکمه‌های ثبت‌نام، فرم‌ها و پیام‌های خطا دیده می‌شوند، میکروکپی هستند. این کپی برای ارائه یک تجربه یکپارچه در کل سایت یا محصول بسیار حیاتی است.

•  مهارت‌های همکاری

طراحان UX به عنوان بخشی از یک تیم کار می‌کنند، بنابراین مهم است که از ذهنی باز، ارتباطات خوب و سازگاری با دیگران برخوردار باشند، ضمن آن‌که باید بتوانند با درایت و به شکل موثر ایده‌ها را با هم تیمی‌های خود به اشتراک بگذارند.

چگونه یک طراح UX شویم؟

مسیر هر کسی برای رسیدن به این جایگاه و تبدیل شدن به یک طراح UX می‌تواند متفاوت از دیگران باشد. همان‌گونه که می‌دانید برخی مشاغل به سابقه تحصیلی خاص و تجربه کاری نیاز دارند. طبق مطالعه حقوق و دستمزد UX در سال 2018، اکثر طراحان UX حداقل دارای مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد هستند. به‌طور معمول دانشجویان رشته علوم کامپیوتر و رشته‌های مرتبط به دلیل پیش‌زمینه خوبی که در ارتباط با مباحث فناوری‌اطلاعات دارند با سهولت بیشتری مباحث مرتبط با این رشته را یاد می‌گیرند. با این‌حال، دانشجویان رشته‌های مختلف می‌توانند با شرکت در دوره‌هایی که توسط آموزشگاه‌های معتبر برگزار می‌شود مبانی اولیه و تخصصی این حوزه را یاد بگیرند. علاوه بر این، امکان یادگیری مباحث این رشته از طریق آموزش‌های آنلاین نیز فراهم است. به‌طور کلی، آموزش‌های مرتبط با تجربه کاربری پروژه‌محور هستند و این فرصت را برای علاقه‌مندان به وجود می‌آورند تا از راه‌حل‌های طراحی UX برای مشکلات واقعی استفاده کنند. بسیاری از آموزشگاه‌ها قبل از ارائه مدرک آزمونی را برگزاری می‌کنند که یک پروژه نهایی است که دانشجویان باید روی آن کار کنند. در واقع این پروژه بیان‌گر مهارت و تجربه شما است و می‌تواند هنگام درخواست کار به شما کمک کند. 

چشم‌انداز شغلی طراح UX

تقاضا برای شغل طراحی UX بسیار زیاد است. در سایت لینکدین طراحی UX به عنوان یکی از برترین مهارت‌ها مطرح شده و طبق گزارش استخدام طراحی محصولی که سایت InVision منتشر کرده است:

•  70 درصد مدیران منابع انسانی در سال 2019 طراحان تجربه کاربری را استخدام کرده‌اند.
•  مدیران جذب نیروی انسانی، تصمیم دارند تیم طراحی خود را در سال 2021 توسعه دهند و حداقل به چند طراح تجربه کاربری نیاز دارند. 
•  طراحان UX/UI در سال 2020 بالاترین نقش تاثیرگذاری در طراحی محصولات و خدمات داشته‌اند