سازمان خودگران غیرمتمرکز چیست؟
سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) سرنام Decentralized Autonomous Organization به اعتقاد بیشتر تحلیل‌گران، آینده مدیریت سازمانی است. در یک سازمان غیرمتمرکز، افراد زیادی برای رشد مجموعه‌ای که فاقد یک مدیریت متمرکز است فعالیت می‌کنند. در این سازمان هر کارمندی که سود بیشتری به سیستم برساند پاداش بیشتری دریافت می‌کند و به تلاش‌های افراد برای مجموعه به شکل عادلانه‌ای پاسخ داده می‌شود. سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز که به شکل همتا به همتا هستند، بر مبنای مجموع خط‌مشی‌های از پیش تعیین شده مدیریت می‌شوند. در این نوع سازمان‌ها تمامی سهام‌داران حق رای دارند و از قراردادهای هوشمند برای اجرای دستورات استفاده می‌شوند. این سازمان‌ها عمدتا بر مبنای دو فناوری مهم زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند کار می‌کنند. زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند، فناوری‌های نظارتی هستند که عدم شفافیت در مورد تراکنش‌ها و اطلاعاتی که درون زنجیره بلوکی مبادله می‌شود را کم می‌کنند. در سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز برای حل مشکل کاغذبازی‌های مرسوم از کدهای برنامه‌نویسی شده استفاده می‌شود که قابلیت اجرای خودکار را دارند. زنجیره بلوکی با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌تواند معضلات اصلی که عامل ایجاد هزینه‌های زیاد در تامین نیروی انسانی و فعالیت سازمانی می‌شوند را برطرف کند.
سازمان خودگردان غیرمتمرکز چه تفاوتی با مدل سنتی دارد؟
مفهوم سازمان خودگردان غیرمتمرکز برای حل مشکلات مدیریتی و حذف واسطه‌ها از چرخه کاری شرکت‌ها پیشنهاد شد. سازمان‌هایی در مقیاس وسیع که شعب و کارمندان زیادی دارند با مشکل بزرگی روبرو هستند. این سازمان‌ها بر مبنای یک مدیریت متمرکز کار می‌کنند. به عبارت دقیق‌تر، نماینده یا قائم مقام سازمان برای عده گسترده‌ای از افراد (کارمندان یا مشتریان سازمان) تصمیم‌گیری می‌کند. زمانی‌که مدیری توسط هئیت مدیره انتخاب می‌شود و درباره برنامه‌های تجاری سازمان تصمیم‌گیری می‌کند، تمامی تصمیم‌گیری‌های او در صورتی که مناسب و مطابق با افق‌های پیش‌روی شرکت نباشند ممکن است سازمان را با مشکلات جدی روبرو کرده و حتا به آینده شغلی کارمندان آسیب وارد کند. گاهی اوقات مدیران عامل یک سازمان بر مبنای منافع شخصی و نه منافع سازمان تصمیماتی را اتخاذ می‌کنند که زمینه‌ساز بروز مشکلات جدی می‌شود. از هم گسیختگی روال‌های کاری و عدم تناسب کارهای درخواستی با تخصص افراد باعث می‌شود تا سازمان به سرعت با چالش‌های مختلف روبرو شود (شکل 1). سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز بر مبنای الگوی بیت‌کوین، اتریوم و قراردادهای هوشمند کار می‌کنند. بیت‌کوین به عنوان اولین سازمان خودگردان غیرمتمرکز شناخته می‌شود، زیرا دارای مجموعه خط‌مشی‌های از پیش تعیین شده است که به شکل خودگردان کار می‌کنند و توسط یک پروتکل اجماع توزیعی مدیریت می‌شوند. با این‌حال، مفهوم سازمان خودگردان غیرمتمرکز همزمان با ظهور اتریوم و قراردادهای هوشمند مطرح شد. ایده قراردادهای هوشمند به اندازه‌ای مورد توجه کاربران قرار گرفت که به سرعت در زیرساخت‌های مرسوم همچون اتریوم رواج پیدا کرد و راه را برای شکل‌گیری مفهوم سازمان خودگردان غیرمتمرکز در قالب یک مفهوم عام هموار کرد. بر خلاف شرکت‌های سنتی که سلسله مراتبی از بالا به پایین دارند، در یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز، زیرساختی برای افراد و موسسات آماده می‌شود که یکدیگر را نمی‌شناسند و تنها بر مبنای اصل اعتماد و امنیت در کنار یکدیگر کار می‌کنند. در بیشتر موارد، این افراد و موسسات در مناطق جغرافیایی نزدیک به یکدیگر مستقر هستند. در این سازمان‌ها که مبتنی بر شبکه زنجیره بلوکی هستند، تمامی مفاد توافق‌نامه‌ها که به صورت کد متن‌باز هستند با اجماع اکثریت افراد حاضر در شبکه اجرا می‌شود. همان‌گونه که در شکل دو مشاهده می‌کنید، سازمان‌های سنتی بر مبنای سلسله مراتبی از بالا به پایین اداره می‌شوند و افراد بر مبنای پست سازمانی تعریف شده قدرت مانور و تصمیم‌گیری دارند، در حالی که در یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز همه کارمندان امکان اظهارنظر در خصوص مسائل مختلف را دارند. یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز فاقد سلسله مراتب است و تنها عاملی که باعث ایجاد نظم در سازمان می‌شود، کدهای برنامه‌نویسی شده هستند.
سازمان خودگردان غیرمتمرکز در برابر الگوی سنتی
در شرکت‌های سنتی، تمامی نمایندگان یک شرکت قراردادهای کاری دارند که ارتباط آن‌ها با سازمان و با یکدیگر را تعریف می‌کند. حقوق و تعهدات آن‌ها با قراردادهای حقوقی منطبق با قوانین حاکم بر کشور مطبوع تنظیم می‌شود. اگر مشکلی در اجرای مفاد قرارداد به وجود آید یا هر یک از طرفین به تعهدات خود پایبند نباشند، بر مبنای مفاد مندرج در قرارداد هر یک از طرفین می‌توانند با مراجعه به دادگاه شکایت کنند. در نقطه مقابل، سازمان خودگردان غیرمتمرکز متشکل از مجموعه‌ای از افراد است که طبق یک پروتکل منبع باز به صورت خودکار وظایف خود را انجام می‌دهند. در این سیستم کارمندان بر مبنای تلاش‌هایی که انجام می‌دهند پاداش خود را دریافت می‌کنند. در این سیستم، زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند منافع تمامی ذینفعان را با قوانین اجماع مرتبط با کدهای از پیش تعیین شده همسو می‌کنند. تمامی تعاملات در این سازمان بر مبنای قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
قرارداد هوشمند چیست؟
نیک سابو دانشمند علوم کامپیوتر و حوزه رمزگذاری اولین بار در سال 1994 ایده قرارداد هوشمند را مطرح کرد. او اصول اصلی کار را تعریف کرد، اما در آن زمان فضای مناسب برای تحقق این ایده وجود نداشت. با ظهور فناوری زنجیره بلوکی، ایده قراردادهای هوشمند عملیاتی شد. اتریوم امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را برای تمام پروژه‌ها عملی کرد و گام نوینی در جهت هوشمندسازی تراکنش‌ها و مدیریت سازمانی برداشت. قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری برای پیاده‌سازی قراردادها است. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنش‌های معتبر بدون واسط را فراهم می‌کند. این تراکنش‌ها قابل پیگیری و غیرقابل برگشت هستند. قراردادهای هوشمند شامل تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد و اجرای تمام اقدامات هدف‌گذاری شده به‌طور خودکار هستند. قرارداد هوشمند می‌تواند بدون نیاز به فرد یا نهادی اجرا و اعمال شوند. در نتیجه، می‌تواند امنیت بیشتر و هزینه کمتری داشته باشد. با این‌حال، قرارداد هوشمند معایب خاص خود را دارد. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به امکان بروز خطای انسانی (در هنگام تنظیم کدهای قرارداد)، عدم تعریف قوانین حقوقی در برخی کشورها در ارتباط با این شکل از قرارداد و هزینه بالای ساخت آن توسط برنامه‌نویسان اشاره کرد. با این‌حال، برخی از انواع رمزارزهای دیجیتال بر مبنای قرارداد هوشمند کار می‌کنند. امروزه قراردادهای هوشمند در زمینه‌های مختلفی استفاده می‌شوند که از آن جمله می‌توان به موسسات مالی و بانک‌ها، سازمان‌های بیمه‌کننده، املاک، خدمات بهداشتی و نمونه‌های مشابه اشاره کرد. قراردادهای هوشمند این ظرفیت را دارند تا در آینده جایگزین مناسبی برای قراردادهای رایج امروزی باشند. برای آن‌که با نحوه کار قراردادهای هوشمند آشنا شوید اجازه دهید، مثالی در این زمینه بزنیم. یک مثال خوب در این زمینه قرارداد همکاری است. فرض کنید شرکتی برای توسعه وب‌سایت قرارداد هوشمندی با یک توسعه‌دهنده منعقد می‌کند. در این قرارداد شرکت مبلغ ۵۰۰ سکه و فرد توسعه‌دهنده مبلغ ۵۰ سکه تعهد می‌کنند. این دارایی در زمان عقد قرارداد به‌طور خودکار بلوکه می‌شود. در صورت فسخ قرارداد از سمت هر یک از طرفین مبلغ ۵۵۰ سکه به حساب طرف مقابل پرداخت می‌شود. پس از ۳۰ روز در صورت تأیید شرکت مبنی بر تحویل صحیح وب‌سایت از توسعه‌دهنده، مبلغ ۵۵۰ سکه به حساب توسعه‌دهنده واریز می‌شود. در غیر این صورت پس از ۷ روز از این زمان نفر سومی در مورد پروژه نظر می‌دهد. اگر رأی به نفع شرکت صادر شود مبلغ ۵۴۰ سکه به حساب شرکت و مبلغ ۱۰ سکه به حساب نفر سوم منتقل می‌شود. اگر رأی به نفع توسعه‌دهنده صادر شود ۵۴۰ سکه به حساب توسعه‌دهنده و مبلغ ۱۰ سکه به حساب نفر سوم منتقل می‌شود.
ملزومات یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز
یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز به ملزومات مختلفی احتیاج دارد که بیشتر آن‌ها برآیندی از دنیای زنجیره بلوکی، رمزارزها و قراردادهای هوشمند است. اولین عاملی که باید به آن رسیدگی شود تعریف مجموعه‌ای از خط‌مشی‌ها است. این خط‌مشی‌ها در قالب قراردادهای هوشمند که برنامه‌های کامپیوتری هستند آماده می‌شوند و به شکل خودگردان روی یک شبکه عمومی همچون اینترنت بارگذاری می‌شوند. با توجه به این‌که همواره شرایط خاصی ممکن است پدید آید به وجود کاربرانی نیاز است تا به موارد تعریف نشده در قراردادهای هوشمند رسیدگی کنند. پس از آن‌که قوانین تعریف شدند، سازمان خودگردان غیرمتمرکز به مرحله جذب سرمایه یا تأمین بودجه وارد می‌شود. این مرحله به دو دلیل حائز اهمیت است. اول این‌که، سازمان خودگردان غیرمتمرکز باید دارایی‌های داخلی در قالب توکن داشته باشد. این توکن‌ها توسط سازمان خرج می‌شوند یا برای انجام فعالیت‌هایی همچون پاداش استفاده می‌شوند. دوم این‌که کاربران با سرمایه‌گذاری در سازمان خودگردان غیرمتمرکز از مزایای رای‌دهی برخوردار می‌شوند و به این شکل قابلیت تاثیرگذاری بر فعالیت‌های سازمان را به دست می‌آورند. بعد از این‌که مرحله تأمین سرمایه کامل شد و سازمان خودگردان غیرمتمرکز آماده استفاده شد، سازمان از سازندگان خود و تمامی اشخاصی که به نوعی در ساخت آن مشارکت داشته‌اند مستقل می‌شود. اکنون سازمان آماده است بر مبنای خط‌مشی‌های از پیش تعیین شده، قراردادهای هوشمند و سرمایه‌ای که در اختیار دارد کار خود را آغاز کند. سازمان خودگردان غیرمتمرکز متن باز است، به این معنا که همه می‌توانند کدهای آن را مشاهده کنند. علاوه بر این، تمامی خط‌مشی‌ها و تراکنش‌های مالی این سازمان در زنجیره بلوکی ذخیره می‌شوند. رویکرد فوق شفافیت و تغییرناپذیری را به همراه دارد. زمانی‌که DAO وارد مرحله عملیاتی شود، تمامی تصمیم‌ها در مورد نحوه و مکان خرج کردن سرمایه‌ها از طریق رسیدن به اجماع اتخاذ می‌شود. تمامی افرادی که در DAO سهام‌دار هستند، در مورد آینده آن اظهار نظر می‌کنند. برای پیشگیری از بروز مشکل پیشنهادهای مختلف می‌توان از یک سپرده مالی به عنوان پیش‌نیازی برای ارائه پیشنهادها استفاده کرد. در ادامه سهام‌داران در مورد پیشنهادهای مطرح شده رای‌گیری می‌کنند. در این حالت اگر قرار باشد کاری انجام شود، اکثریت باید به آن رای موافق دهند. تعداد آرایی که برای تصویب یک دستورالعمل باید احراز شود بسته به سازمان خودگردان غیرمتمرکز متغیر است و می‌توان در سورس‌کدهای اصلی معیاری برای آن مشخص کرد. به‌طور معمول، سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز به کاربران اجازه می‌دهند سرمایه‌های خود را با افراد دیگر مبادله کنند. چنین کاری را می‌توان از طریق سرمایه‌گذاری، کمک به صندوق‌های خیریه، جمع‌آوری سرمایه، قرض و مواردی از این دست انجام داد. در تمامی این موارد به هیچ واسطه‌ای نیاز نیست و عملیات به شکل مستقیم انجام می‌شود.
چگونه می‌توان سهام‌دار شد؟
نحوه به دست آوردن سهام در یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز یا سرمایه‌گذاری در آن ساده است. این عملیات بر مبنای رمزارزهای رایج و داشتن یک کیف پول رمزارز انجام می‌شود. تنها کاری که باید انجام دهید خریداری توکن‌های سازمان خودگردان غیرمتمرکز است که تقریبا مشابه با زمانی است که سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید. زمانی که سهام خود را به دست آورید، قادر خواهید بود پیشنهادهای خود را مطرح کنید و در رای‌گیری شرکت کنید و حتا سودآوری داشته باشید. در این مدل مدیریت سازمانی، میزان توکن‌های خریدرای شده با میزان حق رای رابطه مستقیم دارد. سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز عملکرد شفافی دارند و کدهای پایه آن‌ها به شکل متن‌باز در دسترس است. به عبارت دیگر، می‌توانید قبل از انجام هرگونه کاری، کدها را بررسی کنید تا اطمینان حاصل کنید مشکل یا اشتباه خاصی در آن‌ها وجود ندارد.
برنامه کاربردی غیرمتمرکز چیست؟
برنامه کاربردی غیرمتمرکز (Dapp) سرنام Decentralized Application اساسا برنامه‌های توقف‌ناپذیر هستند که روی بسترهای زنجیره بلوکی نظیر اتریوم کار می‌کنند و بر مبنای قراردادهای هوشمند کار می‌کنند. مهم‌ترین تفاوت برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز با برنامه‌های عادی این است که برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز کاملا خودگردان هستند و به واسطه نیازی ندارند. به‌عبارت دیگر، آن‌ها ارتباط مستقیمی میان کاربر و سرویس ارائه می‌کنند. کاربران بر مبنای این راهکار می‌توانند کنترل کامل اطلاعات و داده‌هایی که به اشتراک می‌گذارند را به دست آورند.
زیرساخت سازمان خودگردان غیرمتمرکز چگونه شکل گرفت؟
اولین بار پروژه‌ای بهنام The DAO توسط یک استارت‌آپ آلمانی بهنام slock.it پیاده‌سازی شد. استارت‌آپ مذکور در زمینه ساخت قفل‌های هوشمند تخصص دارد و به مردم اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را در نسخه‌ای غیرمتمرکز از AirBnb به‌اشتراک بگذارند. زیرساخت
The DAO در ماه می سال 2016 و پس از جمع‌آوری سرمایه از طریق فروش توکن کار خود را آغاز کرد. این پروژه به اندازه‌ای در کار خود موفق شد که توانست لقب موفق‌ترین کمپین جمع‌آوری سرمایه جمعی در تاریخ را به‌دست آورد. میزان نقدینگی که این استارت‌آپ به دست آورد بالغ بر 150 میلیون دلار بود. با این‌حال، کدهای استفاده شده در این زیرساخت با نقایصی همراه بودند و به دلیل ساختار متن باز و دسترسی همگان به آن، سرانجام هکرها موفق شدند از طریق یک رخنه به سوء استفاده از آن بپردازند. هکرها در تاریخ 17 ژوئن حدود
50 میلیون دلار از سرمایه‌های این استارت‌آپ را به سازمان خودگردان غیرمتمرکز Child DAO انتقال دادند که ساختاری مشابه با The DAO داشت. هرچند یک هفته پس از این هک؛ مالکان The DAO موفق شدند سرمایه از دست رفته را باز گرداندند، اما شناسایی و بهره‌برداری از رخنه فوق به شهرت اتریوم به عنوان زیرساخت میزبان و همچنین مفهوم کلی سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز آسیب جدی وارد کرد. علاوه بر این، باعث شد تا شبکه اتریوم به دو بخش فورک و اتریوم کلاسیک تقسیم شود. این هک به نقطه عطف مهمی در تاریخچه توسعه سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز تبدیل شد تا توسعه‌دهندگان در آینده بتوانند زیرساخت منسجم‌تری را پیاده‌سازی کنند.
سازمان‌های خودگردان غیر متمرکز چه مزایایی دارند؟
بدون تردید ایده اصلی سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز هیجان‌انگیز است، زیرا در تلاش است تا مشکلات رایج حاکم بر سازمان‌های سنتی را برطرف کند. سازمان‌های غیرمتمرکزی که به شیوه‌ای بی‌عیب پیاده‌سازی می‌شوند به تمامی سرمایه‌گذاران فرصت مشارکت فعال در سازمان را می‌دهند. با توجه به این‌که هیچ‌گونه ساختار سلسله مراتبی وجود ندارد، سرمایه‌داران می‌توانند ایده‌های نوآورانه خود را مطرح کنند تا تمامی اعضا سازمان آن را مشاهده کنند. علاوه بر این، مجموعه خط‌مشی‌ها و دستورات از پیش تعیین شده و مکانیزم مشارکت فعال که کمتر سازمان امروزی بر مبنای آن کار می‌کند باعث تغییر فرهنگ سازمانی می‌شود.
معایب و نقدها
همانند بیشتر نوآورهای مرتبط با فرهنگ سازمانی، برخی کارشناسان و پژوهشگران بر این باور هستند که ایده سازمان خودگردان غیرمتمرکز با نقایصی همراه است. به‌طور مثال، مجله فناوری دانشگاه MIT معتقد است: «اعتماد به عامه مردم در مورد تصمیمات مالی مهم مناسب نیست و ایده مشارکت عمومی هیچ‌گونه بازده مفیدی برای سازمان به همراه ندارد. برای موفقیت ایده سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز در هر مقیاسی، باید برخی موضوعات تغییر کنند. دومین مشکل مهمی که باید به آن رسیدگی شود، امنیت و اصل کد توقف‌ناپذیر
(Unstoppable Code) است. در حمله یاد شده، سرمایه‌گذاران تنها شاهد از دست رفتن سرمایه‌های خود بودند و در عمل قادر به انجام کار خاصی نبودند، زیرا حمله‌کنندگان به لحاظ فنی بر مبنای خط‌مشی‌های تعیین شده این‌کار را انجام دادند. اگر کدها به خوبی نوشته و بدون رخنه بودند، این اتفاق نمی‌افتاد.» استارت‌آپ‌هایی که قصد دارند به عنوان سازمان خودگردان غیرمتمرکز فعالیت کنند و کسب‌وکار خود را به خارج از شبکه زنجیره بلوکی گسترش دهند و با دنیای فیزیکی و بازار سهام در تعامل باشند باید از چارچوب‌های قانونی پیروی کنند
ماهنامه شبکه را از کجا تهیه کنیم؟
ماهنامه شبکه را می‌توانید از کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور و نیز از دکه‌های روزنامه‌فروشی تهیه نمائید.
ثبت اشتراک نسخه کاغذی ماهنامه شبکه
ثبت اشتراک نسخه آنلاین
کتاب الکترونیک +Network راهنمای شبکه‌ها
- برای دانلود تنها کتاب کامل ترجمه فارسی +Network اینجا کلیک کنید.
کتاب الکترونیک دوره مقدماتی آموزش پایتون
- اگر قصد یادگیری برنامه‌نویسی را دارید ولی هیچ پیش‌زمینه‌ای ندارید اینجا کلیک کنید.
نظر شما چیست؟